مریم نجفی - عضو هیات علمی گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه پیام نور

آداب سخن گفتن در برقراری روابط اجتماعی در قرآن کریم زبان از نعمت های بزرگ و آفریده های ظریف خداست. حجم آن کوچک و بندگی و گناهش بزرگ است. یکی از مهم ترین اعضای بدن است که نقش مهمی در برقراری ارتباط اجتماعی دارد. استفاده درست از زبان موجب، تعامل صحیح انسانها با یکدیگر و تعالی جامعه و زمینه ساز سعادت اخروی می شود. قرآن کریم، گفتار و سخن نیکو را با صفاتی همچون لین، معروف، بلیغ و... همراه می کند و به پرهیز از سخنان نادرست مانند: تمسخر، دروغ، مجادله بیهوده و... سفارش می کند. نحوه گوش دادن یکی از عناصر مهم در انتقال پیام کلامی است. شنیدن در قرآن علاوه بر معنای گوش کردن به معنای دانایی نیز بکار رفته است. زبان بدن گاهی به جای سخن یا در کنار گفتار برای انتقال پیام استفاده می شود، چون برخی مطالب به دلایل مختلف صراحتا قابل بیان نیست بنابراین زبان بدن نقش تاکیدی یا جایگزینی برای کلام دارد. در این مقاله با روش توصیفی و تحلیلی به بررسی آیات قرآن کریم درباره آداب سخن گفتن و ملزومات آن یعنی شنیدن و زبان بدن پرداختیم و در این باره سعی کردیم از تفاسیر قرآن و روایات در تحلیل مطالب کمک بگیریم و در برخی موارد از نظرات روانشناسی بهره بردیم.

قرآن، قول، آداب سخن گفتن، شنیدن، زبان بدن