جواد سرومیلی - گروه علوم و بیوتکنولوژی گیاهی، دانشکده ی علوم و فناوری زیستی، دانشگاه شهید بهشتی تهران
عباس سعیدی - استاد بیوتکنولوژی گیاهی، دانشکده علوم و فناوری زیستی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.
ناصر فرخی - سرپرست گروه پژوهشی زیست فناوری
رضا طالبی

چکیده  هدف: عدس (Lens culinaris) سومین لگوم دانه­ای مهم در دنیا بعد از نخود و نخود فرنگی می­باشد. این مطالعه با اهداف (1) تعیین تنوع ژنتیکی و ساختار تغییرات مولکولی ژنوتیپ­ها و (2) شناسایی روابط بین ژنوتیپ­ها برای نگهداری، مدیریت و استفاده از این ژنوتیپ­ها در برنامه­های به­نژادی محصولات زراعی انجام شد. مواد و روش­ها: DNA ژنومی کل از برگ­های از هر ژنوتیپ با استفاده از پروتکل CTAB استخراج شد. پس از استخراج DNA ، نمونه­های DNA با استفاده از واکنش زنجیره­ای پلیمراز (PCR) تکثیر شدند. ارزیابی تنوع ژنتیکی 90 ژنوتیپ عدس با استفاده از 30 نشانگر SSR انجام شد. نتایج: در مجموع 145 آلل چندشکل با میانگین 83/4 آلل به ازای هر جفت آغازگر تکثیر شد. بالاترین تعداد آلل به نشانگر SSR80 با 8 آلل و کمترین آن به SSR96 ،  SSR204 ،215 SSR و SSR233 نشانگر با 3 آلل اختصاص داشت. میزان اطلاعات چندشکلی برای نشانگرها بین 83/0 تا 35/0 با میانگین 63/0 بود. بیشترین و کمترین میزان محتوای اطلاعات چندشکلی به نشانگر SSR80 و نشانگر SSR28 به ترتیب تعلق داشت. مقدار شاخص شانون از 94/1 (برای نشانگرSSR80 ) تا 829/0 (برای نشانگر SSR48) متغیر بود. هتروز یگو سیتی مور د انتظار  در ژنوتیپ­ها دامنه­ای از 845/0 ( SSR80) و کمترین آن 422/0 (SSR48) مشاهده شد. میانگین این شاخص 643/0 به دست آمد. تجزیه خوشه­ای با روش مبتنی بر فاصله Neihbour-Joining  و تجزیه ساختار جمعیت با روش مبتنی بر مدل Bayesian انجام شد. بهترین تعداد زیر جمعیت 3 عدد شناسایی شد، که در زیرجمعیتها افرد بر اساس مناطق جغرافیایی از یکدیگر تفکیک نشدند. نتیجه­گیری: نتایج این مطالعه نشان داد که نشانگر SSR کارایی بالایی برای ارزیابی ژنوتیپ­های مختلف دارد. این نشانگر توانست تمامی ژنوتیپ­ها را به خوبی از هم تفکیک کنند. 

تجزیه ی خوشه ای, ساختار جمعیت, عدس, محتوای اطلاعات چندشکلی, نشانگرSSR