حسن نوریانی - استادیار گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران.

به منظور بررسی اثر سطوح مختلف کود نیتروژن بر برخی ترکیبات ذخیره ای دانه و عملکرد کمی و کیفی سه رقم آفتابگردان، آزمایشی در سال زراعی 97-1396 به صورت کرت های یک بار خردشده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار در منطقه دزفول اجرا گردید. در این تحقیق چهار سطح کود نیتروژن (صفر، 60، 120 و 180 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار) به عنوان فاکتور اصلی و سه رقم آفتابگردان (قاسم، رکورد و پروگرس) به عنوان فاکتور فرعی در نظر گرفته شد. نتایج نشان داد که افزایش مصرف نیتروژن باعث کاهش صفات درصد روغن، درصد اسید استئاریک و درصد اسید لینولئیک گردید، اما درصد پروتئین، درصد اسید اولئیک و درصد اسید پالمتیک به صورت معنی داری افزایش یافت. بین ارقام مختلف نیز از لحاظ عملکرد دانه و میزان روغن اختلاف معنی داری مشاهده شد به طوری که رقم قاسم با مصرف 180 کیلوگرم نیتروژن در هکتار بیشترین عملکرد دانه (3920 کیلوگرم در هکتار) و روغن (1860 کیلوگرم در هکتار) را به خود اختصاص داد. همچنین نتایج مشخص نمود که بالاترین همبستگی عملکرد دانه با صفات مورد ارزیابی به عملکرد روغن (**97/0r =) و سپس به محتوای پروتئین (**85/0r =) و پایین ترین آن ها به میزان اسید لینولئیک (*58/0r = -) تعلق داشت. به طورکلی می توان اظهار نمود که مصرف بیشتر نیتروژن در افزایش عملکرد کمی و کیفی آفتابگردان تاثیرگذار بوده و رقم قاسم از قابلیت بالاتری در جذب عنصر نیتروژن در راستای افزایش عملکرد در واحد سطح برخوردار بود.

اسید چرب, آفتابگردان, درصد پروتئین, درصد روغن, عملکرد