مهرشاد قلیچ خانی - دانشجوی مقطع کارشناسی ارشد رشته مهندسی صنایع ، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران
امیر عزیزی - عضو هیئت علمی دانشکده مهندسی صنایع ،دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران

ریسک می تواند موجب ایجاد زیان های بسیاری در قسمت های مختلف یک پروژه شود. برای اینکه بتوان تا حد مطلوبی از بروز ریسک های پروژه ها جلوگیری کرد بایستی بتوان مدیریت ریسک را به درستی انجام داد ؛ البته بادرست انجام دادن مدیریت ریسک تنها می توان احتمال بروز ریسک را تا حد بسیار خوبی کاهش داد اما نمی توان به طور کلی ریسک را در پروژه ها از بین برد. این مقاله سعی در کاهش ریسک تا کمترین حد ممکن را دارد. پروژه ها دارای دو نوع ریسک می باشند : ریسک های مثبت و ریسک های منفی؛ به همین جهت برای مدیریت ریسک خوب بایستی بتوان ریسک های منفی و ریسک های مثبت پروژه ها را به درستی تشخیص داد. برای این امر باید ابتدا ریسک ها شناسایی شوند و سپس با تجزیه و تحلیل ریسک آنها را به دو دسته ی مثبت و منفی تقسیم کرد تا بتوان درک مناسبی از ریسک ها داشت.در این مقاله تنها ریسک های منفی شناسایی شده اند زیرا ریسک های مثبت تاثیر مثبتی بر روی اهداف پروژه داشته و نیازی به کاهش آنها نیست . در این پژوهش تعدادی از پروژه ها در منطقه آزاد تجاری انزلی در نظر گرفته شده و از یک روش سیستماتیک و قانون مند به نام استاندارد PMBOK برای شناسایی ریسک های منفی استفاده شده است ، سپس با تشکیل یک ماتریسی که ستون های آن دارای شاخص هایی از پروژه که شامل : کیفیت ،محدوده ، زمان ، منابع و هزینه می باشد و سطر های آن شامل ریسک هایی که مشخص شده می باشند ؛ به وزن دهی و رتبه بندی این پروژه ها و ریسک های مربوط به هر یک از آنها پرداخته شد. برای وزن دهی و رتبه بندی به ریسک ها از روش های آنتروپی شانون و روش تصمیم گیری TOPSIS استفاده شد. برخی از داده های این ماتریس مانند : منابع ، محدوده و کیفیت ، کیفی بودند که با استفاده از نمودار دو قطبی BY POLAR برای آنها مقادیر کمی در نظر گرفته شد. در تبه بندی های انجام شده مهم ترین ریسک در ارتباط با پروژه ها R1 یعنی ریسک برنامه ریزی و اجرای پروژه تعیین گردید و در رتبه بندی برای پروژه ها بر اساس شدت مخاطره پروژه P4 بالاترین رتبه را به خود اختصاص داد.

مدیریت ریسک پروژه ، نمودار دو قطبی BY POLAR، رتبه بندی ریسک پروژه ، رتبه بندی پروژه آنتروپی شانون ، روش TOPSIS