فاطمه لطفی - کارشناس ارشد معماری دانشگاه آزاد اسلامی واحد دولت آباد
مهران جمشیدی - عضو هیئت علمی تمام وقت دانشگاه آزاد اسلامی واحد اردستان

فراکتال، گونه ای از هندسه غیر اقلیدسی است که امروزه توانسته است،ارزشهای زیبای شناسانه خود را به عالم هنر معرفیکند ازسویی دیگر هندسه نقوش اسلامی در حقیقت محصول تداخل علم ر یاضیات اسلامی، خلاقیت هنری هنرمندانمسلمان وحکمت اسلامی است ویکی از بهترین نمونه هایی است که جهان بینی اسلامی ونوع نگاه به ماهیت هستیوطبیعت والهام از هندسه موجوددرطبیعت را درنزد مسلمانان عیان می سازد. برای رسیدن به معماری ایرانی، اسلامی نیاز بهبهره برداری از تجربیات اصیل والهام بخش گذشتگان است که برای حل این مسئله در این مقاله، استفاده از تجربههنرمندان گذشته، الهام گرفتن از طبیعت است. هندسه فراکتال وگره شمسه نیز با الهام گرفتن از طبیعت وخالق طبیعتاست. ،ازسویی دیگر هندسه نقوش اسلامی در حقیقت محصول تداخل علم ریاضیات اسلامی، خلاقیت هنری هنرمندانمسلمان وحکمت اسلامی است. هندسه گره های اسلامی، همچون شمسه ها، گویی که زبان بیانی هنرمند مسلمان است.هدف اصلی دراین مقاله، تلفیق وارتباط معنایی بین هندسه فرکتال با الهام گرفتن از هندسه طبیعت وبهره گیری از الگویهندسه شمسه می باشد تا بتوانیم به مشاهده جلوه های متکثر حق ونمایاندن آن به مخاطب خویش باشیم. اهمیتوضرورت موضوع در این است که به دنبال هندسه ای باشیم و تجربیات گذشتگان که الهام گرفتن از طبیعت وخالقطبیعت بوده است را به هنرمندان اسلامی یادآوری کنیم. بنابراین در این مقاله نیز تلاش شده است که دراین الگویهندسی برای تکرار وتعادل اجزای هندسه فراکتال که به صورت خودمانا کنار هم قرار می گیرند، از هندسه شمسه استفادهببریم واز طرفی دیگر دید سنت گرایانه به هندسه طبیعت وهنرهای اسلامی رابیشتر کنیم. وهمچنین نقش هندسی گرهشمسه نیز بیشترین شباهت ظاهری به خورشید دارد که خورشید نماد نوروشمسه و نیز نماد نور خداست. نور و رنگ درطبیعت باهم مرتبط اند، در مواجعه با آثار هنر اسلامی مشاهده می کنیم که فرم، رنگ ، نورپردازی اثر هنری زبان بیانیهنرمند مسلمان از نورخداست بنابراین نقش نور در معماری اسلامی ترکید بسیار گسترده بر اصل تجلی است. ونمادین ترینتمثیل در تجلی، کثرت در وحدت را می سازد، زیرا از یک سو، رنگ همان نور خداست (وحدت) واز سوی دیگربنا بر تجزیهوتجلیات مختلف کثرت می یابد. بنابراین روش استفاده شده در مقاله حاضر، ترکیبی از کمی وکیفی ومقایسه ای تطبیقینمونه های طبیعی واستدلال قیاسی برای پاسخ به چگونگی ارتباط میان تفکر حاکم بر شکل گیری هندسه فراکتالومفاهیم نظم وبی نظمی حاکم بر طبیعت وهندسه نقوش هندسی است و پاسخ به اینکه چگونه ارتباطی رامیان هنراسلامی در گذشته وهنرمندومبانی نظری عرفانی در اسلام در نقشهای هنر هندسی طبیعت می توان برقرار کرد. در نتیجهبا استفاده از این دو هندسه ،(فراکتال وهندسه شمسه) به یک نمونه الگوی مناسبی مطابق با فرهنگ وهنر کلاسیکواسلامی خواهیم رسید که این مسئله تا حد زیادی به ادراک ما ازهندسه وفضا مربوط می شود.

هنر، هندسه فراکتال،گره شمسه، معماری اسلامی