فرخ طهماسبی - دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران
حسین نظم فر - استاد جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران
ابوالفضل قنبری - دانشیار جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران
حسن رضایی نیا - دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه تهران، تهران، ایران

یکی از شیوه های مشارکت دادن شهروندان در خلق فضاهای عمومی سرزنده، سنجش ادراکات، سلایق و ترجیحات آن ها از معیارهای موثر بر سرزندگی شهری است. در راستای این هدف، سه سکانس از خیابان ولیعصر تهران در پژوهش حاضر موردمطالعه قرار گرفت. بدین منظور، روش تحقیق ترکیبی بر اساس طرح متوالی تبیینی بکار گرفته شد و سه گروه از شهروندان مرتبط با خیابان ولیعصر شامل کاربران عبوری ، شهروندان مطلع و مغازه داران برای نمونه گیری انتخاب شدند. گردآوری داده ها با استفاده از پرسشنامه، مصاحبه و مشاهده میدانی انجام شد و 7 مولفه کلیدی سرزندگی با 65 سوال ارزیابی گردید. بر اساس نتایج، در نگاه کاربران خیابان ولیعصر، مهم ترین متغیرهای اثرگذار بر سرزندگی این خیابان، اغلب جزو متغیرهای غیر کالبدی هستند که از میان آن ها حضور زنان در فضای خیابان، امکان پرسه زنی، اولویت پیاده بر سواره، تنوع در پوشش و رفتار و وجود امنیت اهمیت بیشتری نسبت به سایر معیارها دارند. در ادامه، برای هر یک از 7 مولفه سرزندگی، یک الگوی مفهومی شناسایی شد که این الگوها نشان دهنده برخی از ویژگی های اجتماعی شهر تهران بودند. همچنین تفاوت های فضایی موجود بین بخش های شمالی و جنوبی خیابان، در ارتباط با پایگاه اجتماعی اقتصادی طبقات مختلف قابل تبیین است. درنهایت این نتیجه به دست آمد که فرایند برنامه ریزی برای فضاهای عمومی با رویکرد سرزندگی در یک شهر چند هویتی و طبقاتی مانند تهران، تنها در صورتی می تواند به نتیجه مطلوب برسد که دو پیش شرط اساسی توجه به ساختارهای کلان اجتماعی، سیاسی و فرهنگی و توجه به علایق و ترجیحات تمام کنشگران فضای عمومی را مدنظر قرار دهد.  

سرزندگی شهری, ارزیابی ترجیحات, فضاهای عمومی, خیابان ولیعصر, شهر تهران