فاطمه لطیف پور - دانشجوی کارشناسی ارشد، توسعه روستایی، دانشگاه گیلان
محمدحسین منهاج - استاد راهنما، گروه اقتصاد کشاورزی، دانشگاه گیلان
محمد کاوسی کلاشمی - استاد مشاور، گروه اقتصاد کشاورزی، دانشگاه گیلان

بلایای طبیعی و از آن جمله وقوع زلزله در اغلب موارد، تاثیرات مخربی بر سکونتگاه های انسانی داشته و تلفات سنگین جانی و مالی بر ساکنان آن وارد می سازد. فلات ایران در منطقه زلزله خیز واقع است و با توجه به موقعیت کشور و نحوه قرارگیری روستاها در نقاط آسیب پذیر از زلزله، توجه جدی به این مسئله ضرورت دارد. رتبه بندی میزان آسیب پذیری سکونتگاه - های روستایی در مقابله با مخاطرات طبیعی امری حیاتی در مدیریت ریسک و کاهش آسیب پذیری آن است. این پژوهش با هدف بررسی و تحلیل آسیب۔ پذیری سکونتگاه های روستایی در شهرستان املش استان گیلان صورت گرفت. پژوهش حاضر از لحاظ هدف کاربردی و روش انجام آن توصیفی- تحلیلی می باشد. دادههای مورد نیاز از سازمان بودجه و برنامه - ریزی استان گیلان، معاونت شبکه بهداشتی شهرستان املش و بنیاد مسکن انقلاب اسلامی استان گیلان گردآوری شده اند. جامعه آماری این پژوهش روستاهای شهرستان املش است. براساس در دسترس بودن اطلاعات شهرستان املش با 34/ 93 درصد مورد مطالعه قرار گرفت. به منظور وزن دهی شاخصها نظرسنجی از کارشناسان با استفاده از تکنیک تحلیل سلسله مراتبی و جهت ارزیابی آسیب پذیری و رتبه - بندی سکونتگاه های روستایی از الگوهای TOPSISاستفاده گردید. انواع شاخص های مورد مطالعه بافت سکونتگاه، فشردگی سکونتگاه، دسترسی به راه، تراکم جمعیت، برخورداری از تسهیلات بهداشتی، دسترسی به مراکز درمانی، نسبت فعالیت اقتصادی، نسبت بی۔ سوادی، نسبت گروههای آسیب پذیر، بعد خانوار، نسبت رشد جمعیت و نسبت جنسیتی می باشد. نتایج AHP نشان داد که مهمترین شاخص ها در ابعاد کالبدیفضایی به ترتیب آستانه طبقات فشردگی سکونتگاهها، آستانه طبقات بافت سکونتگاهها و آستانه طبقات تراکم جمعیت و در ابعاد اقتصادی- اجتماعی به ترتیب نسبت گروههای آسیب پذیر، طبقه بندی نسبت فعالیت اقتصادی و آستانه طبقات بعد خانوار میباشد. نتایج رتبه بندی روستاها براساس شاخص های آسیب پذیری و براساس موقعیت جغرافیایی شامل جلگه ای، کوهستانی، کوهستانی و جنگلی، جلگه ای و کوهستانی و جلگه ای و جنگلی نشان داد که در شهرستان املش به ترتیب نشان داد که روستاهای لرداسر، چماقستان، گودین گوابر، للیم و ورکوره با بیشترین آسیب پذیری در اولویت و روستاهای بالاهلوسرا، پردین لنگه، مربو، گورج، ملکوت و الکموج با کمترین آسیب پذیری مشخص شد.

MABAC ،EDAS ،CODASS ،COCOSO