فدرا امینی بدر - دانشجوی دکتری معماری، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران.
مصطفی مختاباد امرئی - استاد، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، تهران،ایران.
حمید ماجدی - استاد، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، تهران. ایران.

نور به عنوان فراگیرترین عنصرطبیعت، در تجربه مخاطب از فضا نقش مهمی را ایفا می­ نماید. یکی از جنبه­ های قدرتمند فضای معماری تاریخی ایران، به­ک ارگیری خردمندانه نور است. بهره ­برداری از نور روز در معماری سنتی ایران علاوه بر تامین روشنایی، پاسخگوی نیازهای اقلیمی، فیزیکی، روانی و زیبایی­شناسی بوده است. در راستای این رویکرد، معمار ایرانی تجربه­ های موفقی در بهره­ گیری خلاقانه نور در فضاهای داخلی دارد. ترکیبات متنوع از مدخل ­های نوری نشان این ادعا است. به­ منظور بررسی جایگاه نورپردازی طبیعی در معماری ایران، پژوهشی در مجموعه بازار قیصریه اصفهان صورت پذیرفت. هدف از این پژوهش، بررسی کمیت و کیفیت نور روز و عملکرد انواع مدخل­ های نور در یک فضای عمومی- تجاری است که بنا بر کاربری خاص، محدودیت ­هایی در بهره ­مندی از انواع روزن ­ها دارد. در این تحلیل، نور طبیعی، در تاریخ­ ها و ساعت­ های معلوم و نیز به­ صورت سالانه، با استفاده از نرم­ افزارها، شبیه ­سازی و شاخص ­های کمی ارزیابی نور روز اعم از ایستا و پویا بررسی شده است. یافته ­های تحقیق نشان از تبعیت توزیع روشنایی نور روز از الگویی خاص می­ نماید. به­ طوری­که بازه­ های سهم روشنایی در کل سال تقریبا ثابت است و با تغییر فصل تفاوت چشمگیری در سهم دریافتی دیده نمی­ شود. همچنین میزان نور دریافتی در بیش از 70%  از مساحت راسته قیصریه و 50% از زمان ­های کاربری، بین بازه 100 تا 2000 لوکس قرار دارد که نوری مطلوب برای یک فضا محسوب می ­شود. میزان تامین نور کمی و کیفی در بازار قیصریه بر اساس آنالیز یافته­ ها، از اهم نتایج پژوهش حاضر است.

معماری نور, نور روز, نورپردازی طبیعی, واحدهای کمی ارزیابی نور روز, راسته قیصریه, بازار اصفهان