احمدرضا نظری چروده - استادیار زبان وادبیات فارسی دانشگاه آزاد آستارا
محمد پوریاورچوبر - دانشجوی دکتری زبان وادبیات فارسی دانشگاه آزاد آستارا

نظریه ی شخصیت و انگیزه ی کنشهای آدمی، بیش از هر فرد دیگری، تحت تاثیر زیگموند فروید قرار داشته است. نظام روانکاوی او، او6لین نظریه ی رسمی شخصیت بود و هم اکنون هم، مشهورترین5 آن است. کار فروید چنان عمیق و گسترده است که بر نگرش انسان از خود و دنیای اطرافش نیز تاثیری شگرف داشته است. از سوی دیگر، تسل6ط سعدی، شاعر پرآوازه ی شیرازی، در حیطه اخلاق و تعلیم و تربیت از او یک معل6م اخلاق ساخته است و بسیاری از آراء فروید را در حیطه ی روانشناختی میتوان در آثار سعدی (بوستان و گلستان) جست و جو کرد. در مقاله ی حاضر، روشهای غیرمنطقی مقابله با اضطراب یعنی ساز و کارهای دفاعی 5من (فرافکنی، واپس روی، دلیل تراشی) در آثار سعدی با ارائه ی نمونه ای متعد6د از حکایات، مورد بررسی قرار گرفته است. نتایجی که از این تحقیق به دست آمده نشان میدهد که در آثار مذکور، از انواع ساز و کارهای دفاعی استفاده شده است و آراء فروید وساز و کارهای مطرح شده در آثار سعدی کاملا0 مشابه بوده، تفاوت معنیداری بین آنها وجود ندارد.

سعدی، زیگموند فروید، بوستان و گلستان، سازوکارهای دفاعی، نظریه ی شخصیت.