مریم مجیدی - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال

در این پژوهش، رمان طوبا و معنای شب براساس روش تحلیل گفتمان انتقادی فرکلاف، در سه سطح توصیف،تفسیر و تبیین بررسی شده است. نتایج حاصل از این بررسی نشان می دهد نویسنده با ترکیب بندی ابعاد گفتمان هایمسلط زمان مظفرالدین شاه در قالب ژانری از پیش موجود، نظم گفتمانی موجود و مسلط آن روزگار را بازتولید کردهاست. این رمان به منزله رخدادی ارتباطی، فقط بازتابی از کردار اجتماعی نیست بلکه با انتقاد از عملکردهای زنستیزانه و نگاه های جنسیتی، نظم گفتمانی ویژه ای را بازتولید می کند. این اثر حول محور شخصیت طوبا شک میگیرد. طوبا در بستر خانواده، برای رسیدن به رشد و کمال تلاش می کند و برای فرار از وابستگی اقتصادی و روحی بهمردان، نظام های معنایی ویژه ای از جمله طلاق، بچه دارشدن، کسب درآمد، آموختن و سفر را خلق می کند. تحقیر،بیسوادی، خرافات و وابستگی زنان در رمان مذکور به صورت برجسته ونشانداربازنمایی شده است. گفتمان های فوق،ضمن آنکه نشان از وادادن زنان در حاشیه رانی خود دارد، به بافت اجتماعی و سیاسی آن دوران نیز، بازمی گردد.بنابراین اثر مذکور، به منزله رخدادی ارتباطی، فقط بازتابی از اندیشه نویسنده نیست بلکه با انتقاد از عملکردهای زنستیزانه و رواج نگاه های کمال گرایانه و عمیق، نظم گفتمانی ویژهای را می آفریند و در به چالش کشیدن استیلای مردو تقویت گفتمان زنانه نیز موفق بوده است.

تحلیل گفتمان انتقادی، داستان نویسی معاصر ایران، شهرنوش پارسی پور، طوبا و معنای شب، کرداراجتماعی، کردار گفتمانی، نگاه زنانه