جواد صالحی - استادیار دانشگاه پیام نور

حق آگاهی متهم از دلایل تبرئه کننده در اختیار دادستان از بایسته های دادرسی عادلانه است. بر این اساس، دادستان قبل از شروع محاکمه، مکلف به افشای دلایل تبرئه کننده در اختیار خویش به متهم است. برای اولین بار، الگوی دیوان عالی ایالات متحده حاکی از شناسایی این حق و اهمیت آن است تا حدی که عدم افشای دلایل تبرئه کننده به متهم از سوی دادستان، منجر به صدور حکم تبرئه وی می شود. اما در سطح بین المللی، جمع آوری و افشای این دلایل در دادگاه کیفری بین المللی یوگسلاوی سابق تا حدی مجاز است که مانع از همکاری منابع اطلاعاتی این دلایل با دادستان نشود. از این منظر، حفظ محرمانگی منابع دلایل در مرحله اول، و حق آگاهی متهم از این دلایل در مرتبه دوم قرار می گیرند. لیکن این وضعیت در مقررات دیوان کیفری بین المللی تا حد زیادی ارتقا یافته است. دادستان ملزم به افشای دلایل تبرئه کننده به متهم است، ولو اینکه تعهدات متناقض دیگری را در این زمینه پذیرفته باشد. بر این اساس، تعهدات ثانوی چیزی از مسئولیت دادستان در افشای دلایل تبرئه کننده به متهم نمی کاهد.

دیوان عالی ایالات متحده, دادگاه کیفری بین المللی یوگسلاوی سابق, دیوان کیفری بین المللی, حق آگاهی متهم, دلایل تبرئه کننده, دادرسی عادلانه