حامد رضایی - عضو هیات علمی موسسه تحقیقات خاک و آب، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی
سعید سعادت - عضو هیات علمی موسسه تحقیقات خاک و آب، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی

استفاده مجدد از فاضلاب و پساب برای آبیاری و کشاورزی از گذشته های دور در دنیا مطرح بوده است. افزایش جمعیت، مهاجرت به شهرها و گسترش شهرنشینی، ارتقاء استانداردهای زندگی، رشد و گسترش صنایع و... سبب گردیده تا حجم فاضلاب زیادی در مناطق محدودی تولید شود که محیط توان پالایش آن را ندارد. این در حالی است که این حجم بالای فاضلاب تولیدی می تواند به عنوان منبعی برای تامین آب، مواد و انرژی موردتوجه قرار گیرد. با توجه به پیشرفت فناوری های تصفیه فاضلاب در جهان، امکان تصفیه فاضلاب با طیفی وسیع از کیفیت پساب خروجی فراهم می باشد. چندان که پساب خروجی از کیفیت مناسب برای شرب گرفته تا کیفیت بسیار پائین را دربرمی گیرد. با چنین توانمندی علمی دیگر نمی توان تصور عدم استفاده از پساب برای آبیاری در کشاورزی را به کار برد. اما سوالی که در اینجا پیش می آید تناسب کیفیت پساب با نوع کاربرد پساب با توجه به مسائل اقتصادی می باشد. این امر نیازمند دسترسی به استانداردها، دستورالعمل ها و معیارهای قابل اجرا برای هریک از بخش های مختلف می باشد تا بتوان آن را با رعایت استاندارهای زیست محیطی بکار برد. البته استفاده از پساب به عنوان منبع آب پایدار در آبیاری محصولات کشاورزی با رعایت ملاحظات زیست محیطی را بایستی به عنوان بخشی از مدیریت پایدار با توجه به وضعیت بحران آب تلقی نمود. سامانه ای که مراحل مختلف تولید، جداسازی، جمع آوری، انتقال، تصفیه را همراه با ذینفعان هر بخش دربرمی گیرد. در این سامانه مفاهیمی همانند کاهش فاضلاب، استفاده مجدد، بازچرخانی و بازیافت جایگاه ویژه ای دارند تا فاضلاب نه به عنوان یک پساب دورریختنی بلکه به عنوان یک منبع تجدید پذیر تلقی گردد.

پساب, منبع تجدید پذیر, استاندارد, بازچرخانی آب