CIVILICA We Respect the Science
(ناشر تخصصی کنفرانسهای کشور / شماره مجوز انتشارات از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی: ۸۹۷۱)

بررسی پتانسیل آلودگی آبهای زیرزمینی در دشت چنانه با استفاده از مدل SINTACS

عنوان مقاله: بررسی پتانسیل آلودگی آبهای زیرزمینی در دشت چنانه با استفاده از مدل SINTACS
شناسه ملی مقاله: R-1047540
منتشر شده در سازمان آب و برق خوزستان در سال 1392
مشخصات نویسندگان مقاله:

جابر مظفری زاده
محمد زارع

خلاصه مقاله:

لنگرلنگرامروزه مشخص شده است که کیفیت آب های زیرزمینی مانند کمیت آن حائز اهمیت است. متاسفانه آلودگی می تواند به کیفیت آب های زیرزمینی آسیب رساند و سلامت عمومی را براثر مواد سمی یا گسترش بیماری، در مخاطره قرار دهد. منابع و علل آلودگی آب های زیرزمینی در ارتباط نزدیک با استفاده انسان از آب می باشد. بهمین دلیل، تلاش های زیادی در جهت جلوگیری، کاهش و محدود کردن آلودگی آب های زیرزمینی صورت گرفته است. یکی از راه های جلوگیری از آلودگی منابع آب زیرمینی، شناسایی نواحی مستعد در برابر آلودگی های سطحی می باشد. بهمین منظور جهت پتانسیل یابی آلودگی منابع آب زیرزمینی در دشت چنانه از مدل SINTACS استفاده و نقشه آسیب پذیری آبخوان در مقابل آلودگی تهیه شد. دشت چنانه بخشی از محدودة مطالعاتی چنانه- خسرج واقع با وسعت 620 کیلومتر مربع در غرب شهرستان شوش، بین طول های جغرافیایی ́9 ˚47 تا ́3 ˚48 درجه شرقی و عرض های جغرافیایی ́85˚31 تا ́25 ˚32 درجه شمالی، در شمال غرب استان خوزستان قرار گرفته است و بخشی از حوزه آبریز رودخانه کرخه است. اقلیم دشت از نوع نیمه خشک است. در مدل  SINTACSاز هفت پارامتر هیدروژئولوژیکی موثر بر آلودگی آب های زیرزمینی (عمق تا سطح ایستابی، تغذیه خالص، محیط آبخوان، محیط خاک، توپوگرافی، محیط غیراشباع و هدایت هیدرولیکی) استفاده می شود. این پارامترها به صورت خطی با هم ترکیب شده و اندیس نهایی را که نشان دهنده میزان آسیب پذیری نهایی است، در اختیار قرار می دهد. در منطقه مورد مطالعه برای تهیه لایه های مربوط به این پارامترها از سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) به دلیل قابلیت های فراوان در ورود، پردازش و خروج اطلاعات استفاده گردید. نهایتاً برای تهیه نقشه نهایی آسیب پذیری منطقه مورد مطالعه از تکنیک همپوشانی GIS استفاده شد. نتایج مدل نشان می دهد که بیشتر بخش آبخوان دارای پتانسیل آلودگی زیاد است و فقط قسمت هایی در شمال شرق و مرکز منطقه مورد مطالعه در محدوده آسیب پذیری متوسط قرار می گیرند. جهت صحت سنجی نتایج به دست آمده از مدل SINTACS از چاه های کشاورزی موجود در منطقه مورد مطالعه نمونه برداری صورت گرفت. به دلیل اینکه کودهای مورد استفاده در منطقه مورد مطالعه غالباً کودهای حیوانی و یا کودهای شیمیایی نیتراته می باشند، بنابراین یون نیترات (NO3-) موجود در آب های زیرزمینی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج حاصل از تجزیه نمونه های آب نشان می دهد که میزان نیترات موجود در آب های زیرزمینی در بخش های شمال، غرب و شرق دشت چنانه در نزدیکی رودخانه کرخه بیشتر از سایر قسمت های دشت می باشد و تطابق بسیار واضحی با نقشه آسیب پذیری آبخوان دارد و در واقع نتایج به دست آمده از مدل SINTACS را نیز تأیید می کند. در بررسی هیدروشیمیایی منابع آب دشت چنانه در دو مرحله، آبان (بعنوان شاخص فصل تر) و خرداد 90 (بعنوان شاخص فصل خشک) از چاه ها نمونه گیری بعمل آمد، سپس نمونه ها در آزمایشگاه با روش یون کروماتوگرافی و با استفاده از دستگاه مدل 761 IC مورد تجزیه و آنالیز شیمیایی قرار گرفتند. بیشترین همبستگی به ترتیب بین یون های کلر با سدیم و سولفات با کلسیم وجود دارد که این امر، منشأ اصلی یون های محلول در آب را از نمک های هالیت و ژیپس نشان می دهد. نتایج حاصل از بررسی های هیدروشیمیایی نیز حاکی از آنست که در منابع آب دشت چنانه آنیون غالب سولفات و کاتیون غالب کلسیت است. نمودارهای پایپر و اثر انگشتی وجود دو رخساره هیدروشیمیایی، سولفاته کلسیک و سولفاته کلسیک- منیزیک و یک مسیر تکامل ژئوشیمیایی را در دشت مذکور نشان می دهند. بررسی آلودگی نیترات منابع آب دشت نشان می دهد که آبخوان آبرفتی دشت از لحاظ شرب در برخی نقاط شمال در نزدیکی چاه قائم، نزدیک رودخانه کرخه روستای خضری و شرق دشت بین فرجان و بیت شایع آلودگی نیترات وجود دارد.



کلمات کلیدی:
SINTACS، آبهای زیرزمینی

صفحه اختصاصی مقاله و دریافت فایل کامل: https://civilica.com/doc/1047540/