کبری سادات هاشمی نسب
کریم شهبازی
کامبیز بازرگان

این مطالعه با هدف بررسی میزان آلودگی گندم های تولیدی کشور به فلزات سنگین و محتوای عنصر روی در سال زراعی 96-95 انجام شده است. به همین منظور، مقدار فلزات سنگین سرب، کادمیم و نیز محتوای عنصر روی در 419 نمونه گندم از 31 استان کشور بعد از آماده سازی و عصاره گیری، توسط دستگاه جذب اتمی مجهز به کوره گرافیتی آنالیز شدند. نتایج این مطالعه نشان داد از میان 419 نمونه گندم تجزیه شده تنها در 3 نمونه (72/0 درصد) غلظت سرب بیشتر از شاخص استاندارد ملی ایران (15/0 میلی گرم در کیلوگرم) بود. همچنین غلظت کادمیم فقط در 36 نمونه (6/8 درصد) بیشتر از شاخص استاندارد ملی ایران (03/0 میلی گرم در کیلوگرم) می باشد.از طرف دیگر، حد مجاز کادمیم در گندم طبق استاندارد Codex، برابر با 2/0 میلی گرم در کیلوگرم است، در حالیکه این رقم در استاندارد ملی ایران به میزان 03/0 میلی گرم در کیلوگرم تعیین شده است و این یعنی استاندارد غلظت کادمیم برای گندم تولیدی ایران 7 برابر سخت گیرانه تر از استاندارد جهانی Codex است. این در حالی است که در مورد تعریف حدود مجاز سرب اختلاف چشمگیری در این دو استاندارد مشاهده نمی شود. بدین ترتیب ملاحظه می گردد که حد مجاز کادمیم در گندم در استاندارد ملی ایران، به طور غیر مستندی سخت گیرانه است، لذا پیشنهاد می شود حد مجاز یا بیشینه رواداری کادمیم در دانه گندم در استاندارد ملی ایران مجددا بررسی و بازنگری شود. اگر استاندارد Codex به عنوان شاخص ارزیابی آلودگی گندم های تولیدی کشور به فلزات سنگین در نظر گرفته شود، میزان آلودگی به سرب کماکان 3 نمونه از 419 نمونه یعنی کمتر از یک درصد می باشد و در رابطه با کادمیم هیچکدام از 419 نمونه تجزیه شده غلظت کادمیم بالاتر حد مجاز Codex را نداشته اند (صفر درصد آلودگی). علاوه بر این، نتایج اندازه گیری میزان عنصر روی در نمونه های مختلف گندم تولید شده در سطح ایران، نشانگر کمبود عنصر روی در بخش اعظم نمونه های گندم در استان های مختلف است. به نحوی که در 78 درصد از نمونه های گندم که مورد بررسی قرار گرفتند، میزان روی از حد مطلوب ( mg/Kg50-30) کمتر بوده است.