سیما ساور سفلی
محمد بابایی
علیرضا آقاشاهی
حسن بانه
مهدی بهلولی
شعله قربانی
محمود وطن خواه
محمدرضا منصوریان
مزدک کاظمی
احمد مقیمی اسفندآبادی

در نظر نگرفتن اثر متقابل ژنوتیپ و محیط (G×E) می تواند کارایی برنامه های اصلاح نژادی را تحت تاثیر قرار دهد. بنابراین بررسی اثرات متقابل G×E در گله های با مدیریت های مختلف و شرایط آب و هوایی متفاوت ضروری می باشد. هدف از این تحقیق مطالعه ی اثر شاخص دما-رطوبت (THI) به عنوان یک توصیف گر محیطی برای استرس گرمایی بر تولید شیر و درصد چربی گاوهای هلشتاین در اقلیم مدیترانه ای ایران بود. اطلاعات تولیدی شکم اول مربوط به 42751 و 38829 راس گاو شیری با 348868 و 302851 رکورد به ترتیب برای تولید شیر و درصد چربی شیر مورد استفاده قرار گرفت. میانگین روزانه ی THI برای سه روز قبل از رکوردگیری که از اطلاعات نزدیک ترین ایستگاه های هواشناسی به گله ها محاسبه شده بود به عنوان یک اثر محیطی در نظر گرفته شد. مولفه های (کو)واریانس با استفاده از روش بیزی از طریق مدل رگرسیون تصادفی برای ترکیبات مختلف THI و روز شیردهی (DIM) برآورد شد. در تابعی از DIM، برای تولید شیر، واریانس ژنتیک افزایشی از 05/0 در اوایل دوره ی شیردهی به 3/7 در اواخر دوره افزایش یافت. برای درصد چربی، بالاترین واریانس ژنتیک افزایشی برای اوایل دوره ی شیردهی برآورد شد. در تابعی از THI، برای تولید شیر، بالاترین واریانس ژنتیکی افزایشی برابر با 8/6 به دست آمد که مربوط به کمترین مقدار THI (35) بود و برای درصد چربی، کمترین و بیشترین واریانس برابر با 38/0 و 25/1 به ترتیب برای THI برابر با 35 و 64 برآورد شد. برای هر دو صفت، وراثت پذیری برای ترکیبات مختلف DIM×THI متغیر بود. برای مقادیر THI و هم DIM، همبستگی های ژنتیکی با افزایش فاصله بین مقادیر کاهش یافت که نشان می دهد رکوردها در THIهای مختلف مانند DIMهای مختلف از ژن های متفاوتی اثر می گیرند که همبستگی های ژنتیکی برآورد شده برای درصد چربی پایین تر از مقادیر مربوط به تولید شیر بود. به علاوه، برای هر دو صفت روند ژنتیکی منفی در تابعی از THI مشاهده شد. بنابراین می توان گفت که استرس گرمایی تاثیر منفی بر هر دو صفت دارد. از برآوردهای حاصل از این تحقیق نتیجه گیری می شود که وارد کردن اثر ژنتیک افزایشی در مدل ارزیابی مقاومت به گرما در گله های گاوهای شیری اقلیم مدیترانه ای ایران لازم است. کلید واژه ها: استرس گرمایی، اثر متقابل ژنوتیپ و محیط، گاو شیری، وراثت پذیری، روند ژنتیکی