سید ابو طالب صادقی
احمد ناجی زواره
سیما ساورسفلی
محمود دشتی زاده
افشین قطبی
محمد هادی صادقی
عبدالمهدی کبیری فرد
امیرارسلان کمالی

یکی از مسایل مهم در آمیخته گری گاوهای بومی با گاوهای برتر خارجی، تعیین سهم مناسب ژنتیک گاوهای خارجی در گاوهای دورگ به ویژه در مناطق گرمسیری می باشد. آمیخته گری گاوهای بومی استان بوشهر مدت زمان زیادی است که انجام شده و بنابراین لازم است این مساله بررسی گردد. برای این کار ابتدا لیست دامدارانی که طی یک سال قبل از شروع اجرای طرح، از تکنیک تلقیح مصنوعی استفاده کرده بودند از مدیریت جهاد کشاورزی شهرستان ها دریافت گردید. سپس 10 درصد این افراد انتخاب و بر این اساس تعداد 200 نفر از دامداران انتخاب شدند. با توجه به تعداد کل دامدار در هر شهرستان، تعداد پرسشنامه برای هر شهر تعیین شد. سپس به کمک این پرسشنامه ها اطلاعات لازم از دامداران دریافت گردید. همزمان برای هر راس گاو، یک فرم مخصوص ثبت اطلاعات تولیدی و تولید مثلی در اختیار دامدار قرار گرفت تا رکوردهای هر گاو را ثبت نماید. نتایج نشان داد که بخش عمده ای از دامداران استان بوشهر بی سواد یا کم سواد هستند و دوره های آموزشی مناسب ندیده اند. متوسط اندازه گله ها 6 راس می باشد. تعداد گاو بومی و آمیخته های 50 و 75 درصد هلشتاین-بومی از نظر تعداد، فراوانی بیشتری داشتند. وضعیت تغذیه مطلوب نبوده و درصد کمی از دامداران از یونجه و اقلام باکیفیت استفاده می کنند. واکسیناسیون تقریبا کامل انجام می شود و در 44 درصد دامداران، هیچ گونه تلفاتی دیده نشد. بدون در نظر گرفتن گروه ژنتیکی، میانگین تعداد ماه شیردهی 21/8، شیر روزانه 55/6 کیلوگرم، شیر سالیانه 1671 کیلوگرم، تعداد تلقیح منجر به آبستنی 2، سن اولین جفت گیری 4/18 ماه، فاصله دو زایش98/12 ماه، روزهای باز 82/3 ماه، روزهای خشک 76/4 و وزن تولد 56/29 کیلوگرم برای گاوهای استان بوشهر بدست آمد. اغلب دامداران، گاوهای دو رگ 75 و 5/87 درصد هلشتاین - بومی را به علت شیر بیشتر و سوددهی بالاتر به عنوان بهترین، انتخاب کردند ولی نتایج نشان داد که گاوهای آمیخته نسل اول جرزی – بومی بهترین است. در بین گاوهای آمیخته هلشتاین – بومی، نسل های دو و سه بهتر از بقیه بودند. به طور کلی با توجه به نتایج بدست آمده نسبت ژنی50 درصد گاو جرزی و نسبت ژنی 5/87-75 درصد هلشتاین در آمیخته گری با گاوهای بومی استان بوشهر پیشنهاد می شود. این نتیجه توسط خود دامداران نیز طی انجام طرح و مراجعه حضوری تایید شد. در بین نژادهای گاوهای خارجی، علاوه بر هلشتاین، علاقه مندی دامداران به دیگر نژادها به ویژه سیمنتال و مونبیلیارد نیز وجود دارد. احتمالا آمیخته های این نژادها در شرایط سخت استان های جنوبی مورد قبول دامداران واقع خواهند شد.واژه های کلیدی: عملکرد تولیدی و تولید مثلی، گاو دورگ، استان بوشهر