جعفر حسین زاده
علی نجفی فر
مهدی پور هاشمی
ماشاء الله محمد پور
احمد حسینی
حجت االله فتحی

در اجرای این تحقیق لایه هایرستری توپوگرافی و فیزیوگرافیمنطقه مطالعاتی، شامل نقشه های ارتفاع از سطح دریا، شیب دامنه، جهت دامنه، سایه دامنه، شکل زمینو همچنین نقشه سازند زمین شناسی منطقه مطالعاتی همراه با نقشه مناطق در معرض خشکیدگی جنگل های استان ایلام (برگرفته از تصاویر ماهواره ای) تهیه شد. سپس درصد پوشش اراضی در معرض خشکیدگی در هر وضعیت خاص و یا در هر ارزش مشخص از معیارهای مورد بررسی، نسبت به میزان تاج پوشش جنگل در همان وضعیت یا ارزش خاص در محیط سامانه اطلاعات مکانی (GIS) محاسبه شد. در ادامه، توان اکولوژیکمنطقه برای رشد جنگل، بر اساس رهیافت منطق بولین- فازی و تحلیل های تصمیم گیری چند معیاره (MCDA) و راهکار ترکیب خطی وزن دار شده (WLC) و با استفاده از معیارهای ارتفاع از سطح دریا، شیب دامنه، سایه دامنه، عمق خاک و شکل زمین ارزیابی و همبستگی درصد اراضی در معرض خشکیدگی (در هر واحد از ارزش توان اکولوژیک) نسبت به ارزش توان اکولوژیک سرزمین مورد بررسی قرار گرفت. همچنین، مشخصات کمی و کیفی جنگل های استان ایلام در قالب واحدهای اکولوژیکی مشتمل بر دو طبقه ارتفاعی (کمتر و بیشتر از 1500 متر) و چهار جهت جغرافیایی مختلف با استفاده از 72 خط نمونه (Transect)با تعداد درخت ثابت(12 اصله) بهروش منظم- تصادفی مکان یابی و مشخصات درختان مسیر از نظر وجود بیماری و علایم خشکیدگی، فرم رویشی، قطر تاج ، ارتفاع درخت، قطر برابر سینه، تعداد جستو فاصله درختان نسبت به هم اندازه گیری شد. در نهایت، وضعیت سه مشخصه درصد آفات و امراض، درصد خشکیدگی تاج و درصد شادابی درختان در دو طبقه ارتفاعی با استفاده از آزمون T-Student و در چهار جهت جغرافیایی دامنه با استفاده از تجزیه واریانس و آزمون دانکن (Duncan) مقایسه شد.نتایج بررسی های انجام شده در محیط سامانه اطلاعات مکانی بیانگر تاثیر بارز عوامل ارتفاع از سطح دریا، جهت دامنه، سایه دامنه و توان اکولوژیک رویشگاه در خشکیدگی جنگل های مورد مطالعه است.بر اساس نمونه برداری زمینی، درصد خشکیدگی درختان در سطح خط های نمونه برابر 97/1% و میانگین درصد درختان آلوده (مبتلا به قارچ ذغالی و آفت های چوبخوار)، درصد خشکیدگی تاج و درصد شادابیبه ترتیب برابر 7/47% ، 4/17% و 4/71% محاسبه شد. نتایج آزمون های آماری نیز حاکی از عدم اختلاف معنی دار (در سطح 95%) بین میانگین داده های عوامل آزمایش در دو طبقه ارتفاعیبود و درخصوص جهت های جغرافیایی دامنه نیز صرفا اختلاف درصد آفات و امراض در جهت های شمالی نسبت به سایر جهت های جغرافیایی در سطح 95 درصد معنی دار شد. در این راستا میزان خشکیدگی در ارتفاعات فوقانی و دامنه های شمالی نسبت به دیگر طبقات مورد بررسی کمتر است.کلمات کلیدی:بلوط، توان اکولوژیک، توپوگرافی،جنگل های زاگرس، خشکیدگی