حمید ملا حسینی
مریم شیرانی نژاد
حسین شریفی
حمید رضا ابراهیمی
نرگس مشکل گشا

تحقیق حاضر به سفارش سازمان جهاد کشاورزی استان اصفهان باهدف تعیین حد بحرانی کلسیم تبادلی خاک درکشت خاکی خیار گلخانه ای در گلخانه ای با مساحت 1000 مترمربع واقع در شهرستان اصفهان در طی دو سال اجرا شد. ابتدا از خاک 80 گلخانه تحت کشت خاکی خیار گلخانه ای با سطح حداقل 3000 مترمربع واقع در شهرستان های اصفهان، فلاورجان، شهرضا و دهاقان در طی سال های 92 و 93 نمونه برداری خاک انجام شد. 17 خاک با غلظت مختلف کلسیم تبادلی خاک از محدوده کم تا زیاد(9/20 تا 9/99 درصد) انتخاب شد. دو تیمار شاهد(عدم مصرف کلسیم) و کوددهی با کلسیم در 6 تکرار در هر خاک اعمال گردید. ارزیابی نتایج شاخص های مرکزی عنصر کلسیم تبادلی براساس نمونه های خاک جمع آوری شده از گلخانه ها نشان داد که میانگین، میانه و مد غلظت کلسیم تبادلی در میان خاک های منتخب به ترتیب 3/47، 2/43 و 37/42 درصد می باشد. براساس واسنجی مقادیر کلسیم تبادلی خاک در مقابل پاسخ گیاه خیار گلخانه ای به روش تصویری کیت و نلسون و همبستگی مثبت نقاط مذکور(44/0r=)، حد بحرانی کلسیم تبادلی خاک گلخانه ها 42درصد برآورد گردید واسنجی نتایج تجزیه خاک به روش چشمی نشان داد که پاسخ عملکرد نسبی گیاه خیار گلخانه ای برای دستیابی به80 درصد حداکثر عملکرد نسبت به افزایش کلسیم تبادلی خاک در محدوده غلظت های 5/42 تا 8/43 درصد (خاک های شماره 61 شهرضا تا 11 فلاورجان) مثبت می باشد لذا با توجه به نزدیکی حد بحرانی برآورد شده در دو روش، می توان حد بحرانی مذکور را برای خیار گلخانه ای استفاده نمود. نهایتا توصیه می شود برای حصول اطمینان از حد بحرانی بدست آمده درکشت های گلدانی، این دستاورد درشرایط گلخانه دربستر خاک و بدون استفاده از گلدان واسنجی شود. واژه های کلیدی: حد بحرانی، کلسیم تبادلی، خاک، خیار گلخانه ای