حسین رنجبر اقدم
کوروش طاهر خانی
سید جعفر هاشمی
احمد علی اکبری

ساقه خواران، Sesamia spp. (Lepidoptera: Nocuidae) مهم ترین آفت مزارع نیشکر در استان خوزستان می باشند. مهم ترین روش مورد استفاده برای مهار این آفت در مزارع نیشکر، بکارگیری زنبور انگل واره ی تخم آن، Telenomus busseolae Gahan، می باشد. از سوی دیگر، پرورش انبوه زنبور یاد شده وابسته به پرورش و تولید تخم میزبان های اصلی آن است. پژوهش حاضر با هدف معرفی یک جیره ی غذایی نیمه مصنوعی مناسب برای پرورش انبوه ساقه خوارانSesamia cretica Led. و Sesamia nonagrioides Lef. در شرایط آزمایشگاهی انجام شد. بر این اساس، تاثیر جیره ی غذایی نیمه مصنوعی تهیه شده در مقایسه با جیره های غذایی طبیعی ذرت و نیشکر روی فراسنجه های جدول زیستی هر دو گونه ی ساقه خواران در شرایط آزمایشگاهی، دمای 1±27 درجه سلسیوس، رطوبت نسبی 10±50 درصد و دوره نوری 16 روشنایی و 8 ساعت تاریکی مورد مطالعه قرار گرفت. تجزیه جدول زیستی و برآورد فراسنجه های مربوطه با بکارگیری نرم افزار Twosex-MSChart نسخه 2015 انجام شد. خطای استاندارد فراسنجه های جدول زندگی با روش بوت-استرپ با 10000 بار تکرار محاسباتی برآورد شد. بر اساس نتایج بدست آمده، از نظر آماری بین مقادیر برآورد شده برای هر یک از فراسنجه های جدول زیستی روی جیره های غذایی مورد بررسی اختلاف معنی دار وجود داشت. کل دوره رشدونمو ساقه خوار S. cretica روی جیره های غذایی ذرت، نیشکر و نیمه مصنوعی به ترتیب 23/0±95/51، 22/0±51/39 و 39/0±80/48 روز بود. همینطور طول دوره ی رشد و نمو گونه ی S. nonagrioides به ترتیب 42/0±51/53، 14/0±58/39 و 52/0±88/51 روز روی جیره های غذایی ذرت، نیشکر و نیمه مصنوعی برآورد شد. مقادیر برآورد شده برای نرخ ذاتی افزایش جمعیت (rm) به عنوان مهم ترین فراسنجه ی جدول زیستی برای گونه ی S. cretica روی جیره های غذایی ذرت، نیشکر و نیمه مصنوعی به ترتیب 0024/0±0672/0، 0027/0±0937/0 و 0027/0±0805/0بر روز بود. علاوه بر این، مقادیر برآورد شده برای نرخ ذاتی افزایش جمعیت گونه یS. nonagrioides روی جیره های غذایی یاد شده به ترتیب 0021/0±0579/0، 0027/0±0909/0 و 0030/0±0700/0 بر روز بود. با در نظر گرفتن نتایج بدست آمده برای فراسنجه های زیستی ساقه-خواران مورد بررسی، بکارگیری جیره ی غذایی نیمه مصنوعی تهیه شده برای پرورش هر دو گونه ی جنس Sesamia توصیه می شود. کلمات کلیدی: پرورش انبوه، ساقه خواران نیشکر، جیره غذایی، جمعیت نگاری