سلیمان خرمالی
جعفر محقق نیشابوری
اسفندیار قرنجیک
مرسل احمدی

سن مغربی یا Eurygaster maura در مزارع غلات شمال شرق کشور، استان گلستان، با حدود چهارصد هزار هکتار کشت گندم وجو با جمعیت قابل توجه معمولا دیده می شود. بررسی نوسانات جمعیت این سن در شرایط صحرایی در دو منطقه گنبد و آزادشهر طی سال های 1391 تا 1393 انجام شد. بدین منظور در هریک از مناطق یادشده یک مزرعه یک هکتاری گندم را به دو بخش مساوی نیم هکتاری و هر بخش به سی و دو زیربخش تقسیم شد. نمونه برداری از هر زیربخش اول توسط یک کادر یک متر مربعی و از هر زیربخش دوم توسط ده تور حشره گیری صورت گرفت. این کار از ابتدای ریزش سن در فروردین ماه به صورت هفته ای سه بار تا برداشت محصول ادامه داشت. برای هر سال منحنی جمعیت مراحل مختلف نشو و نمای سن E. maura در مزرعه ترسیم شد. رگرسیون خطی بین میانگین انبوهی سن در کادر و تور حشره گیری وجود ارتباط مثبت معنی دار ولی نه چندان قوی (R2 = 0.60) را نشان داد. عدم تطابق فنولوژیک سن E. maura با گندم به نحوی بود که هنگام برداشت محصول برخی از جمعیت آن به صورت پوره های سنین آخر بودند؛ در نتیجه میزان جمعیت انتقالی به سال بعد کاهش می یابد. میزان پارازیتیسم تخم سن نیز با میانگین 83 درصد از عوامل کلیدی مهار جمعیت آن در منطقه گلستان محسوب می گردد.واژ گان کلیدی: نوسانات جمعیت، سن مغربی، استان گلستان، Eurygaster maura