جهانفر دانشیان
محمد یزداندوست همدانی
علیرضا کریم خانی

به منظور ارزیابی کارایی هیبریدهای جدید آفتابگردان در تاریخ های کشت مختلف این مطالعه در سالهای ‮‭1391-92‬ در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان همدان اجرا شد. چهار هیبرید جدید آفتابگردان (فرخ، قاسم، برزگر و ‮‭81/90‬ ‭SHF ) ‬در چهار تاریخ کاشت (‮‭20‬ اردیبهشت، ‮‭10‬ خرداد، 1 و ‮‭21‬ تیر ماه) با استفاده از طرح کرتهای خرد شده (اسپلیت پلات) با سه تکرار مورد ارزیابی قرار گرفتند. تاریخ کاشت بعنوان فاکتور اصلی در کرتهای اصلی و هیبریدهای آفتابگردان بعنوان فاکتور فرعی در کرتهای فرعی قرار گرفتند. طی فصل رشد مراحل نموی ثبت شد و در زمان برداشت صفات ارتفاع بوته، قطر ساقه و طبق، وزن هزار دانه و عملکرد دانه اندازه گیری شد. در تاریخ کشت چهارم دوره رشد هیبریدها تکمیل نگردید و کشت در نیمه دوم تیرماه در منطقه اجرای آزمایش با ریسک بالا همراه است. تجزیه واریانس مرکب دو ساله با 3 تاریخ کاشت انجام شد و بر اساس آن از نظر صفات زراعی و عملکرد دانه بین تاریخهای کشت و هیبریدهای مورد مطالعه اختلاف بسیار معنی داری وجود داشت. تاریخ کشت ‮‭20‬ اردیبهشت بیشترین عملکرد دانه را داشت و با تاخیر در کشت عملکرد دانه به طور معنی داری کاهش یافت. هیبرید برزگر در همه تاریخهای کشت بیشترین عملکرد دانه را تولید کرد. هیبریدهای فرخ و قاسم کوتاهترین دوره رشد را داشتند و کمترین عملکرد دانه را نیز تولید کردند. اثر متقابل تاریخ کاشت ا هیبرید برای هیچیک از صفات مورد مطالعه معنی دار نبود. واژه های کلیدی: آفتابگردان، سازگاری، عملکرد دانه، کشت تابستانه