مهناز فیض اله زاده اردبیلی
کریم شهبازی
محمد حسین داودی
احمد روزبهانی
شیدا طباخیان
نرگس معبودی
پروین آریا
محمدصادق سمیع
پریوش فرد صادق
لیلا اسماعیل زاده
فاطمه منصوری
فروزان وکیلی
ژاکلین گیلانا
الهه ملک زاده

اکثر اراضی کشور در اقلیم آب و هوایی خشک و نیمه خشک قرار گرفته است. خاک های این مناطق دارای مشکلات زیادی از قبیل مقادیر بالای آهک، ‭pH‬، شوری، قلیاییت و کمبود موادآلی می باشند. اصلاح و بهبود این خاک ها از طریق کاهش ‭pH ‬با افزودن موادآلی و اسیدزا امکان پذیر بوده و باعث افزایش قابلیت جذب عناصرغذایی در گیاه می شود. از جمله کاربردی ترین روش ها برای اصلاح خاک با کاهش ‭pH ‬می توان از مواد اصلاح کننده اسیدزای شیمیایی نام برد. گوگرد از جمله مهم ترین و موثرترین مواد اصلاحی خاک می باشد. کاربرد توام گوگرد و موادآلی این اثر را بهبود می بخشد. برای بررسی این تاثیر از چند فرمولاسیون کودی حاوی این عنصر و ترکیب موادآلی در یک آزمایش گلخانه ای هشت هفته ای در قالب طرح کاملا تصادفی شامل‮‭18‬ تیمار با 3 تکرار وگیاه ذرت در گلخان موسسه تحقیقات خاک و آب استفاده شد. تیمارها شامل: 1) تیمار شاهد بدون عناصر غذایی 2) تیمار شاهد + عناصر غذایی براساس آزمون خاک 3) شاهد + کمپوست 4) کمپوست + گوگرد (5 ‭ (CSB) ‬فرمولاسیون 6 ‭ N‬5P5K4S‮‭10‬B5 ) فرمولاسیون7 ‭ C- N‬5P5K4S‮‭10‬B5)فرمولاسیون 8 ‭C- N‬5P5K4S‮‭20‬B5) فرمولاسیون 9 ‭ B-N‬5P5K4S‮‭10‬B‮‭50‬) فرمولاسیون ‮‭10‬ ‭ N‬5P5K4S‮‭10‬B‮‭50‬‭- To) ‬فرمولاسیون ‮‭11‬ ‭ B-N‬5P5K4S‮‭10‬B‮‭34‬) فرمولاسیون ‮‭12‬ ‭ N‬5P5K4S‮‭10‬B‮‭36‬‭- To) ‬فرمولاسیون (‮‭13‬ ‭ B-C)-N‬5P5K4S‮‭10‬B5)فرمولاسیون (‮‭14‬ ‭ TSP)CP‬‮‭5/31‬S‮‭10‬B5) فرمولاسیون(‮‭15‬ ‭ TSP)PSB) ‬فرمولاسیون (‮‭16‬ ‭ PR)CP‬‮‭35/25‬S‮‭10‬B5 ) فرمولاسیون (‮‭17‬ ‭ PR)PSB) ‬فرمولاسیون ‮‭18‬ ‭ SBC) ‬فرمولاسیون ‭SB ‬نمونه های گیاهی بعد از دوره ی رویشی (حدودا هشت هفته) برداشت و به آزمایشگاه منتقل شدند. بعد از شستشو و خشک شدن، وزن ماده خشک در اندام هوایی، غلظت کل عناصر گوگرد، نیتروژن، فسفر، پتاسیم و عناصر کم مصرف آهن، مس، روی و منگنز، جذب کل عناصر توسط گیاه ذرت اندازه گیری گردید و به عنوان پاسخ های گیاهی بکار رفتند. نمونه های خاک گلدان ها نیز بعد از اتمام آزمایش جهت انجام آزمایشات شیمیایی از قبیل‭pH ‬،‭EC ‬میزان موادآلی، فسفر، نیتروژن و گوگرد قابل جذب به آزمایشگاه ارسال گردید. نتایج بدست آمده از اندازه گیری ها توسط نرم افزار‭Minitab ‬مورد تجزیه تحلیل آماری قرار گرفت. با آزمون ‭F ‬فرمولاسیون ‭ C-N‬5P5K4S‮‭10‬B5 با میانگین‮‭30/8‬ گرم در گلدان بیشترین عملکرد را نسبت به سایر فرمولاسیون ها نشان داد. این فرمولاسیون همچنین ارتفاع بوته و طول ساقه را نیز بطور معنی داری نسبت به سایر فرمولاسیون ها تحت تاثیر قرار داد. نوع ‭C ‬ماده آلی بیشتر از انواع ‭B ‬و ‭To ‬روی عملکرد تاثیر داشت. کاربرد ماده آلی نیز افزایش عملکرد را در پی داشت. افزودن گوگرد با کمپوست عملکرد متمایزی نسبت به کاربرد کمپوست تنها دارد و افزایش ‮‭26‬ درصدی عملکرد را به همراه داشت. فرمولاسیون ‭B- N‬5P5K4S‮‭10‬B‮‭34‬ در جذب کل عناصر N، P، ‭S ‬و ‭Mn ‬بهتر از سایر فرمولاسیون ها عمل کرده یعنی به عبارتی در بالا بردن کیفیت محصول موثرتر است. کاربرد گوگرد ‭pH ‬خاک را از حدود ‮‭7/8‬به ‮‭7/56‬ کاهش داد و شوری خاک ‭(EC) ‬را از 1 به ‮‭2/88‬ دسی زیمنس بر متر افزایش داد. کلمات کلیدی: گوگرد- ماده آلی- آزمایشات گلخانه ای- ذرت.