علی سراجی
ابراهیم پورجم
زهرا تنهامعافی
عبداله میرحسینی مقدم
اسماعیل طاهری

نماتد مولد زخم ریشه ی چای ‭(Loof‬، ‮‭1960‬ ‭Pratylenchus loosi)‬، یکی از مهم ترین عوامل خسارت زای گیاه چای در ایران و اغلب کشورهای مهم چای خیز جهان می باشد. در این تحقیق، به مدت پنج سال در شرایط آزمایشگاهی و طبیعی (باغ چای آلوده به نماتد مولد زخم ریشه ی چای)، زیست شناسی و اکولوژی عامل بیماری مذکور مورد مطالعه قرار گرفت. براساس این بررسی، نماتد مذکور به عنوان انگل داخلی مهاجر، با رسیدن دمای خاک به ‮‭15‬ درجه سانتی گراد و بالاتر فعالیت خود را جهت پارازیته کردن ریشه های مویین چای شروع می نماید. لاروهای سن های مختلف و ماده های بالغ عامل آلوده کننده بوده و زمستان گذرانی آن غالبا به صورت تخم در خاک و یا درون ریشه های تغذیه کننده است، ولی به صورت لارو سن چهارم و نماتد بالغ نیز می تواند زمستان گذرانی نماید. مطالعات آزمایشگاهی نشان داد که دمای مناسب برای تکثیر و تفریخ تخم های این نماتد به ترتیب ‮‭20‬ تا ‮‭21‬ و ‮‭17‬ درجه سانتی گراد می باشد. چرخه کامل زندگی این گونه ‮‭46‬ تا ‮‭49‬ روز، شامل دوره تفریخ تخم ‮‭15‬ تا ‮‭17‬ روز، سن های مختلف لاروی ‮‭15‬ تا ‮‭16‬ روز و دوره زندگی نماتدهای بالغ تا زمان تخم ریزی ‮‭16‬ روز است. نسبت جنسی در این نماتد سه نماتد ماده در مقابل یک نماتد نر می باشد. بررسی های مربوط به دینامیک جمعیت در شرایط طبیعی در طی پنج سال نشان داد که این نماتد دارای سه تا چهار اوج جمعیتی در سال، مصادف با ماه های اردیبهشت، تیر، شهریور و آبان یا اسفند (بسته به تغییرات اقلیمی سالانه و دمای خاک) بوده که تجزیه رگرسیونی تغییرات جمعیت نشان دهنده این نتیجه بود که دو عامل محیطی دمای خاک و میزان بارندگی در روند تغییرات جمعیت تاثیر کلیدی دارند و بین این دو عامل اکولوژیکی با میزان جمعیت نماتد رابطه معنی دار آماری وجود دارد. واژه های کلیدی: نماتد مولد زخم ریشه، چای، ‭Pratylenchus loosi ‬، زیست شناسی و دینامیک جمعیت.