مجید هاشمی
یداله ترکاشوند
شهرام شکرفروش
حمید رضا مهدوی عادلی
علی اکبر اسدیان
حسین نورالهی
محمد رضا هاشمی
بهمن ایلامی
سجاد موثقی

این تحقیق با هدف تعیین سطح تعداد سلول سوماتیک شیر و میزان شیوع ورم پستان در گاوداری های کوچک استان فارس انجام شد و ارتباط آن با فاکتورهای مدیریتی مورد بررسی قرار گرفت. در ماه های گرم سال‮‭27‬، گاوداری کوچک در شهرستان های شیراز، مرودشت و سپیدان بصورت تصادفی انتخاب شدند. در هر گاوداری، کارتیه های گاوهای دوشا از نظر بالینی و وجود لخته در شیر مورد معاینه قرار گرفتند و سپس نمونه شیر از هر چهار کارتیه اخذ و به همراه یک نمونه شیر از مخزن گاوداری به آزمایشگاه ارسال شد. تعداد سلول سوماتیک، مقدار چربی و پروتیین شیر خام با استفاده از دستگاه فوسوماتیک و روش فلوسیتومتری اندازه گیری شد. همچنین به منظور گردآوری اطلاعات مدیریتی هر گاوداری، یک پرسش نامه تکمیل شد. بعد از بررسی توصیفی داده ها، برای مقایسه تعداد سلول سوماتیک در مراحل، کارتیه ها و شهرهای مختلف از جدول آنالیز واریانس یک طرفه و برای تعیین روابط بین تعداد سلول های سوماتیک با سوالات پرسش نامه از ضریب همبستگی اسپیرمن استفاده شد.از بین ‮‭1044‬ کارتیه مورد بررسی ‮‭1/44‬ درصد دارای علایم ورم پستان بالینی و ‮‭27/97‬ درصد دارای شمارش سلول سوماتیک بالای ‮‭200000‬ در هر میلی لیتر بودند.میزان شیوع ورم پستان در گاوداری های کوچک استان فارس ‮‭55/94‬ درصد تخمین زده شد. میانگین تعدادسلول سوماتیک شیر کارتیه در گاوداری های شهر شیراز بطور معنی داری بالاتر (‮‭0/01‬‭> p) ‬از مرودشت و سپیدان بود، اما در شیر مخزن این گاوداری ها در شهرهای مختلف تفاوتی وجود نداشت. میانگین لگاریتم تعداد سلول سوماتیک در بین مراحل کارتیه، مخزن گاوداری و مخزن مرکز جمع آوری تفاوت معنی داری داشتند (‮‭0/01‬‭> p). ‬میزان تجربه و نوع مصالح بکار رفته در دیوار سالن شیردوشی ارتباط تنگاتنگی با شمارش سلول سوماتیک داشتند.نتایج نشان داد که شمارش سلول سوماتیک به عنوان شاخصی برای کیفیت شیر تولیدی و شیوع ورم پستان در گاوداری های روستایی استان فارس بالا می باشد و نیاز است تا فعالیت های اجرایی، آموزشی و ترویجی در این زمینه برای این دامداران افزایش یابد. واژه های کلیدی:تعداد سلول سوماتیک، ورم پستان، گاوداری کوچک، استان فارس