فریبرز عباسی
رجب چوگان
محمد نبی غیبی
ابوالفضل آقایی
لیلا اسماعیل اده
شیدا طباخیان

روش کوددهی نقش مهمی در استفاده بهینه از کود و افزایش بهرهصوری مصرف آب و کود دارد. در روش پخش سطحی کود (سنتی)، بهرهصوری مصرف کود و آب کم است. به کار بردن کود همراه با آب آبیاری (کودآبیاری) طی دوره رشد گیاه روشی موثر و کم هزینه برای مصرف بهینه کودهای شیمیایی است. ولی در صورت مدیریت نامناسب، تلفات کود از طریق رواناب سطحی در این روش کوددهی زیاد خواهد بود. لذا، این تحقیق به منظور مطالعه و بررسی امکان کاهش تلفات نیتروژن در کودآبیاری جویچهصای ذرت دانهصای اجرا شد. بدین منظور آزمایشی به صورت فاکتوریل دو عاملی با طرح پایه بلوکصهای کامل تصادفی در چهار تکرار به مدت دو سال زراعی در جویچهصهای انتها باز با طول ‮‭120‬ متر بر روی ذرت دانهصای رقم سینگلصکراس ‮‭260‬ اجرا گردید. فاکتور اول ‭(N) ‬شامل سه سطح کودی ‮‭100‬ ، ‮‭80‬ و ‮‭60‬ توصیه کودی و فاکتور دوم ‭(T) ‬شامل دو سطح تقسیط کودی (سه و چهار تقسیط) بود، که در نهایت تیمارهای 6 گانه با روش معمول پخش کود (‮‭50‬ درصد توصیه کودی قبل از کاشت و ‮‭50‬ درصد در مرحله ‮‭4-6‬ برگی به روش پخش سطحی) در قالب طرح بلوکصهای کامل تصادفی مورد مقایسه قرار گرفتند (در مجموع هفت تیمار). آب موردنیاز برای آبیاری کامل (%‮‭100‬ نیاز آبی) بر اساس تبخیر از سطح تشت کلاس ‭A ‬و اعمال ضرایب تشتک و گیاهی تعیین گردید. پارامترصهای مورد ارزیابی شامل جرم کود تلف شده به صورت رواناب از انتهای مزرعه، جرم کود ذخیره شده در ناحیه ریشه، بهرهصوری مصرف آب و کود، عملکرد دانه، برخی صفات زراعی، درصد نیتروژن، روی و پروتیین دانه و نیتروژن جذب شده توسط برگ بود. نتایج نشان داد که درصد تلفات نیتروژن از رواناب سطحی تحت تاثیر سطوح کود قرار گرفت، بهصطوری که تیمار سطح کودی %‮‭100‬ بیشصترین تلفات کود را داشت. تاثیر کودآبیاری بر مقدار نیتروژن باقی-مانده در لایهصهای مختلف خاک معنیصدار بود، بهصطوری که لایه ‮‭0-20‬ سانتیصمتری سطح خاک بیشصترین مقدار نیتروژن را در خود نگه داشت. بر اساس نتایج، درصد نیتروژن برگ در مراحل مختلف رشد تحت تاثیر مقادیر مختلف تقسیط و سطوح کودی قرار نگرفت. تاثیر تقسیط کود بر عملکرد ذرت معنیصدار ولی بر اغلب صفات زراعی معنیصدار نبود. تیمارهای چهار تقسیطی عملکرد بیشتری نسبت به تیمارهای سه تقسیطی داشتند. تاثیر مقادیر مختلف سطوح کودی بر عملکرد و اغلب صفات زراعی معنیصدار نبود. در بیشتر موارد، سطوح کودی ‮‭100‬ و ‮‭80‬ درصد در یک سطح آماری قرار گرفتند. از نظر صفات پروتیین، نیتروژن و روی در دانه، تیمار %‮‭80‬ سطح کودی با چهار تقسیط تیمار برتر بود. از نظر بهره وری مصرف آب و کود، همه تیمارهای کودآبیاری برتر از تیمار شاهد بودند. تیمارهای چهار تقسیطی با ‮‭60‬ و ‮‭80‬ درصد سطح کودی بیشترین بهره وری مصرف آب و کود را داشتند. واژه های کلیدی: بهره وری مصرف آب و کود، کودآبیاری جویچهصای، کرج