صالح صالحی
حمیدرضا بهمنی
علی اکبر قره داغی
رحمن ابن عباسی
شیوا مفاخری
حمداله کمانگ
محمد نصیری

هدف از انجام این پژوهش، بررسی صفات تولید شیر گاوهای آمیخته با سهم ژن خارجی مشخص در سطح گله های کوچک روستایی استان کردستان و بررسی عوامل ژنتیکی و غیر ژنتیکی موثر بر آنها بود. اطلاعات تولید شیر گاوهای آمیخته با سهم خونی مشخص از فرمهای ثبت مشخصات و اطلاعات زایش و تولید شیر طرح آمیخته گری سازمان جهاد کشاورزی کردستان استخراج گردید. این اطلاعات مربوط به ‮‭210‬ گله، ‮‭927‬ راس دام و در کل ‮‭29761‬ رکورد بود که از سال ‮‭1376‬ تا زمستان ‮‭1386‬ جمع آوری گردید. گله ها به صورت تصادفی انتخاب شدند و صفات تولیدشیر گاوهای آمیخته ارزیابی شد. تجزیه و تحلیل آماری داده ها با استفاده از نسخه شانزدهم نرم افزار ‭Spss ‬انجام شد. نتایج این بررسی نشان داد که میانگین تولید شیر روزانه در آمیخته های شامل: ،‮‭5 25‬/،‮‭37‬ ،‮‭62/5 50‬ و ‮‭75‬ درصد سهم خونی هلشتاین به ترتیب ‮‭07‬/،‮‭19 9‬/،‮‭90 11‬/،‮‭12/85 11‬ و ‮‭13/04‬ کیلوگرم در روز بوده و در آمیخته های شامل: ،‮‭5 25‬/،‮‭37‬ ،‮‭62/5 50‬ و ‮‭75‬ درصد سهم خونی براون سویس به ترتیب ‮‭76‬/،‮‭02 8‬/،‮‭38 11‬/،‮‭12/43 12‬ و ‮‭12/97‬ کیلوگرم در روز بود. در بین آمیخته های هر گروه نژادی تفاوت معنی دار مشاهده گردید (‮‭0/01‬ ‭> p). ‬همراه با افزایش سهم خونی گاوهای هلشتاین و براون سویس تولید شیر روزانه افزایش یافت و بین گروه های آمیخته در هر نژاد از نظر صفت تولید شیر اختلاف معنی داری وجود داشت (‮‭0/05‬ ‭> p). ‬درآمیخته های هلشتاین ا کردی، افزایش سهم خونی هلشتاین تا ‮‭62/5‬ درصد و درآمیخته های هلشتاین ا براون سویس افزایش سهم خونی براون سویس تا ‮‭50‬ درصد باعث افزایش معنی داری در میزان تولید شیر گردید. میانگین تولید چربی روزانه در آمیخته های شامل: ،‮‭5 25‬/،‮‭37‬ ،‮‭62/5 50‬ و ‮‭75‬ درصد سهم خونی هلشتاین به ترتیب ‮‭40‬/،‮‭50 0‬/،‮‭55 0‬/،‮‭0/59 0‬ و ‮‭0/60‬ کیلوگرم در روز بوده و در آمیخته های شامل: ،‮‭5 25‬/،‮‭37‬ ،‮‭62/5 50‬ و ‮‭75‬ درصد سهم خونی براون سویس به ترتیب ‮‭38‬/،‮‭48 0‬/،‮‭58 0‬/،‮‭0/59 0‬ و ‮‭0/57‬ کیلوگرم در روز بود. همراه با افزایش سهم خونی گاوهای هلشتاین و براون سویس تولید چربی روزانه همانند تولید شیر روزانه افزایش یافت و بین گروه های آمیخته در هر نژاد از نظر صفت تولید چربی اختلاف معنی داری وجودداشت (‮‭0/05‬ ‭> p). ‬در هیچ کدام از گروه های ژنتیکی منحنی شیردهی روند طبیعی نداشت و از منحنی طبیعی شیردهی در گاو شیری پیروی نمی کرد، بطوری که در تمامی آنها دام به اوج تولید نرسیده است بنابراین می توان نتیجه گرفت که وضعیت تغذیه گاوهای مورد بررسی در دوران خشکی و شیر دهی قبلی و همچنین پس از زایمان مناسب نبوده و دامها نتوانستهصاند توان تولید خود را نشان دهند. بطور کلی می توان نتیجه گرفت از نظر عملکرد تولید شیر آمیخته های هلشتایناکردی با افزایش سهم خونی هلشتاین تا 5/%‮‭62‬ و آمیخته های براون سویساکردی با افزایش سهم خونی براون سویس تا %‮‭50‬ عملکرد مناسبی را نشان می دهند. کلید واژه ها: گاو آمیخته، گاوکردی، عملکرد تولید شیر، مدیریت روستایی