مهدی محمدی مقدم
فرخنده امتی
علی اکبر عوض آبادیان
حسین رضی آبادی
حیدر معصومی
محمد مرادی
منصوره میرابوالفتحی
معصومه حقدل

استان سمنان به عنوان پنجمین استان تولید کننده پسته در کشور می باشد. بیماری پوسیدگی طوقه و ریشه یا گموز درختان پسته یکی از بیماریهای مهم و شایع در مناطق پسته کاری کشور و به خصوص استان سمنان میصباشد. با توجه به اهمیت موضوع، پراکنش گونه های ‭Phytophthora ‬عامل بیماری گموز پسته و درصد آلودگی و گونه غالب در مناطق پسته کاری استان سمنان مورد بررسی قرار گرفت. بدین منظور در فصول بهار، تابستان و پاییز سالهای ‮‭89‬ تا ،‮‭91‬ تعدادی از باغ های پسته استان سمنان مورد بازدید قرار گرفت. در طی این بازدیدها، قسمتهایی از بافت آلوده طوقه و ریشه درختان بیمار و خاک اطراف آنها (ریشه ها) جمع آوری و به آزمایشگاه انتقال یافت. در آزمایشگاه عملیات جداسازی قارچ با استفاده از محیط کشت انتخابی ‭CMA-PARPH ‬و روش طعمه گذاری انجام شد. جدایه های بدست آمده به طریق نوک ریسه خالص و از نظر مرفولوژی اندامهای جنسی و غیر جنسی و حرارتهای مهم رشد و سایر خصوصیات جهت تشخیص گونه و آزمایش بیماریزایی از طریق مایه زنی ریشه و طوقه تحت بررسی قرار گرفت. به منظور برآورد درصد آلودگی باغ ها به بیماری، در مناطق مورد بازدید، 5 باغ بطور تصادفی انتخاب و در هر باغ تعداد درختان بیمار شمارش و درصد آلودگی تعیین شد. با توجه به نتایج آزمایشات انجام شده، گونه های ‭Phytophthora citrophthora ‬و‭Phytophthora drechsleri ‬به عنوان عوامل بیماری گموز در منطقه شناسایی گردید،که ‮‭80‬ درصد جدایه ها متعلق به گونه ‭P. citrophthora ‬و ‮‭20‬ درصد متعلق به گونه ‭P. drechsleri ‬بود و بدین ترتیب گونه ‭P. citrophthora ‬به عنوان گونه غالب شناسایی گردید. نتایج کلی حاصل از انجام این تحقیق، در طی سال های انجام پروژه نشان داد که میانگین درصد آلودگی باغ های پسته به بیماری گموز، ‮‭2/3‬ % می باشد. با بازدیدهای مکرر از باغ های پسته استان در فصول بهار، تابستان و پاییز، با مشاهده علایم بیماری و جداسازی قارچ از خاک و یا نسوج درختان بیمار، پراکندگی بیماری در مناطق مختلف دامنکوه، امیراباد و فرات در شهرستان دامغان محرز گردید. واژه های کلیدی: استان سمنان، بیماری گموز، پسته، ‭Phytophthora