مهران غلامی
کوروش فلک رو
سیاوش پورعزیزیان
وحیدرضا شادمند
فخروالدوله دیلمی
احمد تقی شکرگزار
سلیمان نصراله زاده
کلثوم چراغی
مرتضی گمار
موسی احمدی ساکت
زینب کشاورز

به منظور بررسی پتانسیل عملکرد و پایداری آن و نیز برآورد اثرات متقابل ژنوتیپ ا محیط روی برخی از صفات مرتبط با عملکرد و کیفیت، ژنوتیپصهای مورد بررسی در این تحقیق شامل: کلون شوروی برگ باریک، کلون شوروی برگ پهن، توده بذری عمومی (شاهد منطقه)، کلون امیدبخش ،‮‭100‬ کلون ‮‭102‬ دارجلینگ، رقم کلونی ‭KEN ‬در قالب طرح آزمایشی بلوکصهای کامل تصادفی با 3 تکرار در دو منطقه ایستگاه تحقیقات چای رضوانشهر و نشتارود کشت گردیدند. در هر کرت آزمایشی ‮‭30‬ گیاه با فواصل ‮‭70‬ا‮‭100‬ سانتی متر کشت گردید. برای اندازهصگیری صفات مورفولوژیک و رکوردگیری عملکرد برگ سبز از ‮‭10‬ تک بوته تصادفی موجود در هر کرت طی 3 سال پس از هرس اسکلتصبندی استفاده شد. برای تجزیه واریانس دادهصهای مورفولوژیک، از میانگین سالانه و برای تجزیه واریانس عملکرد نیز از عملکرد سالانه برگ سبز تک بوتهصهای هر ژنوتیپ به عنوان شاخص کرت صاستفاده شد. به منظور بررسی کیفیت برگ سبز و چای خشک ارقام تحت مطالعه نیز برخی از فاکتورهای کیفی برگ سبز و چای خشک اندازهصگیری شدند. بررسی عملکرد برگ سبز، نشان داد که کلونص شوروی برگ پهن به دلیل داشتن کمترین واریانس انحرافات از خط رگرسیون، کمترین مقدار پارامتر پایداری فنوتیپی و مثبت بودن میانگین عملکرد نسبت به میانگین کل، به عنوان پایدارترین کلون برای کشت در هر دو منطقه و سایر نواحی دارای شرایط اقلیمی و خاکی مشابه میصباشد. علاوه بر روش ابرهارت-راسل، روش اکوالانس ریک نیز کلونص شوروی برگ پهن را به عنوان پایدارترین کلون از نظر عملکرد برگ سبز انتخاب نمود. بررسی تغییرات کیفیت چای ژنوتیپصهای تحت آزمایش نیز نشان داد که با توجه به حداکثر بودن مقادیر عصاره آبی و تانن برگ سبز برگ سبز کلون امیدبخش ‮‭100‬ در مکانصهای تحت آزمایش به صورت مجزا از هم و نیز به صورت تجزیه مرکب، تولید کیفیصترین چای خشک از برگ سبز کلون امیدبخش ‮‭100‬ در هر دو منطقه قابل حصول است. علاوه بر چای ارتدکس کلون امیدبخش ،‮‭100‬ چای ارتدکس کلون شوروی برگ پهن نیز از نظر اکثریت خصوصیات شیمیایی موثر بر کیفیت کلی نوشابه چای در هر دو مکان برتر از سایر کلونصها بود. مقایسه چای ساخته شده به دو روش ارتدکس و ‭CTC ‬از نمونه برگ سبز کلون امیدبخش ‮‭100‬ نیز نشان داد که خصوصیات نوشابهصای چای این کلون، با تغییر شیوه چایسازی از ارتدکس به ‭CTC‬، مطلوبصتر هم شده است. کلون شوروی برگ پهن نیز به عنوان کلون کیفی جایگزین و حتی کلون مورد استفاده در بخشی از باغصهای بزرگ که چای آن قابلیت اختلاط با چای کلون امیدبخش ‮‭100‬ را دارد، قابل توصیه است.