یعقوب نوروزی
محمد قیطوری
مسیب حشمتی
یحیی پرویزی
محمد احمدی
همایون حصادی
غلامرضا چامه
بهمن حیدری

امروزه خشکسالی و مدیریت نامناسب منجر به سیر قهقرایی منابع آب، خاک و پوشش گیاهی شده است که بستر حیات را بهطور جدی تهدید می کند.این روند در سرشاخه های بالادست حوزه کرخه منجر به تشدید روند رسوبگذاری در پشت سد کرخه شده است و آمار رسوب دهی سالانه ایستگاه های رسوب سنجی آن موید این وضعیت است که علاوه بر آن مقدار قابل توجهی از منابع ارزشمند خاک به عنوان بستر اصلی رشد گیاهان از چرخه تولید خارج میشود. لذا ضرورت شناسایی و پایش فرسایش و منشایابی این رسوبات، با هدف انتخاب اقدامات مناسب کاهش و کنترل فرسایش خاک امری اجتناب ناپذیر است. این تحقیق در حوزه آبخیز مرک واقع در بالادست حوزه رودخانه کرخه بهمنظور بررسی وضعیت کلی فرسایش، تخریب و تولید رسوب انجام شد که طی آن عوامل تاثیر گذار بر فرسایش شامل توپوگرافی (درصد شیب، جهت شیب و ارتفاع)، زمین شناسی و کاربری اراضی مورد بررسی قرار گرفت. پس از تهیه نقشه های مذکور، نقشه اشکال فرسایش حوزه با استفاده از داده های ماهواره ای و کنترل میدانی تهیه گردید و با استفاده از روش ‭MPSIAC‬نقشه کمیت و کیفیت فرساش بدست آمد. شدت و اشکال فرسایش با پارامترهای زمینی از جمله توپوگرافی، سازند زمین شناسی، پوشش، کاربری و مدیریت اراضی کشاورزی مانند جهت شخم مقایسه و بررسی شد.نتایج بدست آمده نشان داد که مدیریت نامناسب اراضی مانند تغییر کاربری، چرای شدید دام و شخم در جهت شیب به عنوان عوامل اولیه فرسایش است و سازند زمین شناسی و توپوگرافی به عنوان عوامل ثانویه فرسایش تشدیدی در منطقه هستند. همچنین اشکال غالب فرسایش در عرصه های جنگلی با جهت شیب شمالی، لغزش است در حالی که فرسایش خندقی و رودخانهای شکل غالب در اراضی کشاورزی است. دامنه های جنوبی با شیب تند دارایواریزه درشت روان هستند که متاثیر از فرسایش برفی و سطحی است. چهره غالب فرسایشدیم زارهای شیب دار تحت تاثیرشخم متداول منطقه(موازی جهت شیب)شیاری است. واژه های کلیدی: سد کرخه، حوزه مرک ، اشکال فرسایش، ‭MPSIAC