وحید رهجو
محمد شاهوردی
محمد زمانیان
ناصر زلفی

یکی از عوامل محدودکننده در تولید علوفه شبدر ایرانی بیماری زنگ میباشد که عامل آن قارچ ‭Uromyces trifolii-repens ‬میباشد. به منظور ارزیابی تعدادی از لاینها و جمعیت های شبدر ایرانی نسبت به بیماری زنگ، تعداد ‮‭25‬ لاین و جمعیت شبدر ایرانی که توسط به نژاد گران جهت آزمون های نهایی عملکرد انتخاب شده بودند در نظر گرفته شده و در مهر ماه هر یک از دو سال کشت گردیدند. این آزمون در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار به مدت دو سال(‮‭91-93‬) در دو منطقه کرج و بروجرد اجرا شد. ارزیابی بیماری طی بهار و اوایل تابستان سال بعد در مزرعه با ثبت دو شاخص متفاوت درصد آلودگی ‭(Disease Incidence) ‬و شدت بیماری ‭(Disease Severity) ‬صورت گرفت. نتایج تجزیه واریانس مرکب داده ها مشخص نمود که بین تیمار های آزمون با احتمال بیش از %‮‭99‬ تفاوت معنی دار از نظر شدت بیماری و درصد آلودگی وجود دارد. بین مناطق نیز تفاوت بسیار معنی داری بین تیمارها مشاهده شد بطوریکه شدت بیماری در بروجرد در هر دو سال آزمون به طور قابل ملاحظه ای بیشتر از کرج بود. در یک بررسی کلی میتوان نتیجه گرفت که در مجموع دو سال آزمون در شرایط آلودگی طبیعی لاین های مختلف شبدر ایرانی به بیماری زنگ در دو منطقه کرج و بروجرد واکنش لاینها از نظر شدت بیماری ظاهر شده در برگها متفاوت بود بطوریکه در مجموع لاین های بروجرد2 و کرج5 به ترتیب با ‮‭46/8‬ و‮‭42/6‬ درصد شدت بیماری ‭(Disease Severrity) ‬نسبت به سایر لاین ها از حساسیت نسبی بیشتری نسبت به قارچ عامل بیماری زنگ برخوردار بوده و نیز برخی لاین ها چون بروجرد 5 و بروجرد 9 به تر تیب با ‮‭17/4‬ و ‮‭18/6‬ درصد شدت بیماری متجمل ترین لاین ها نسبت به بیماری زنگ شناخته شدند. واژه های کلیدی : شبدر ایرانی، زنگ ، مقاومت ، ‭Uromyces.