فریبرز عباسی
علی شینی دشتگل
منصور نوری
جمال صعودی
افشین آریز
مهران عابدین زاده

مشکل عمده روش های آبیاری سطحی، پایین بودن راندمان کاربرد آب در مزرعه است که به طور عمده از ضعف مدیریت آبیاری ناشی می شود. با توجه به هزینه4ی زیاد سامانه های آبیاری تحت فشار و محدودیت کاربرد در برخی شرایط خاص، بهبود و اصلاح روشهای آبیاری سطحی ضروری است. این تحقیق، با هدف ارزیابی وضعیت موجود مدیریت آبیاری جویچه ای، شناخت نقاط ضعف و روشهای بهبود مصرف آب در اراضی چهار کشت و صنعت دهخدا، امیرکبیر، حکیم4 فارابی و کارون اجرا شده است. در این تحقیق مقدار آب مصرفی، عوامل برنامه ریزی آبیاری، راندمان کاربرد آب آبیاری و یکنواختی توزیع آب در مزارع تحت مطالعه ارزیابی شده است. در مجموع ‮‭37‬ مورد ارزیابی در مراحل مختلف دوره رشد نیشکر در کشت و صنعت های مورد نظر انجام شد. در هر یک از مزارع مورد مطالعه، بافت خاک، جرم مخصوص ظاهری، زمان های پیشروی و پسروی، دبی ورودی، رطوبت خاک قبل و بعد از آبیاری، دو نقطه از منحنی مشخصه رطوبتی، شیب و مقطع هندسی جویچه ها و مدت زمان آبیاری اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که دور آبیاری در مزارع مورد مطالعه کوتاه، مدت زمان آبیاری طولانی و مصرف آب در اغلب مزارع ارزیابی شده بیشتر از مقدار آب مورد نیاز است. رطوبت خاک قبل از آبیاری در عمق های ‮‭33-66‬ و‮‭66-100‬ سانتیمتر و بعضا در عمق ‮‭0-33‬ سانتیمتر در اغلب مزارع مورد مطالعه نزدیک به رطوبت ظرفیت زراعی مزرعه ‭(FC) ‬و یا بعضا بیشتر از آن بود. عمق ناخالص آب داده شده از ‮‭70‬ تا ‮‭319‬ میلیمتر اندازه گیری و بازده کاربرد در مزارع مورد مطالعه از 7 تا ‮‭100‬ درصد متغیر و متوسط آن در مزارع ارزیابی شده ‮‭42/5‬ درصد بود. بر خلاف راندمان کاربرد، یکنواختی توزیع آب در همه مزارع تحت مطالعه زیاد و متوسط آن حدود ‮‭92‬ درصد بود. تلفات آب در مزارع به طور عمده ناشی از نفوذ عمقی بود و علت اصلی تلفات آب در مزارع کشت و صنعت ها، عدم نظارت کافی برکارگران آبیار مزرعه، تسطیح نامناسب اراضی، غیر4یکنواختی و بعضا نامناسب بودن شیب طولی و عرضی مزارع، انتخاب نامناسب شدت جریان ورودی، دور آبیاری و مدت زمان آبیاری بود. واژه های کلیدی: مدیریت آبیاری، نیشکر، بازده کاربرد، تلفات آب، یکنواختی توزیع آب