محمد جلینی
حمیدرضا ذبیحی
علیرضا سبحانی
جواد باغانی
داریوش فتحی
مهدی مهدوی
رضا ابراهیمی

این تحقیق به منظور بررسی تاثیر مقادیر مختلف آب و نیتروژن بر آبشویی نیترات و تاثیر آن بر آلودگی آبخوان با استفاده از طرح آماری کرت های خرد شده در قالب بلوک های کامل تصادفی در سال های زراعی متوالی ‮‭1388‬ الی ‮‭1391‬ در سه تکرار به اجرا درآمد. تیمارها شامل مقادیر آب در سه سطح (،‮‭100 80‬ و ‮‭120‬ درصد آب مورد نیاز کامل گیاه گوجه فرنگی) در کرت اصلی و مقادیر مختلف نیتروژن در سه سطح (‮‭50‬ درصد کمتر از توصیه کودی، برابر با توصیه کودی و ‮‭50‬ درصد بیشتر از توصیه کودی) در کرت فرعی قرار گرفتند. نتایج بخش اول تحقیق نشان داد که با افزایش میزان آب مصرفی، مقدار نیترات باقیمانده تا عمق ‮‭40‬ سانتی متر کاهش و از آن به پایین افزایش یافت. نسبت افزایش در بافت سبک نسبت به بافت متوسط بیشتر بود. همچنین با افزایش مقدار کود مصرفی، مقدار نیترات باقیمانده در تمام لایه های خاک افزایش یافت. قسمت دوم تحقیق در ‮‭15‬ مزرعه گوجه فرنگی کشاورزان (دشت مشهد) در سالهای زراعی ‮‭1390‬ و ‮‭1391‬ به صورت نمونه برداری انجام شد. در طول فصل رشد میزان آب، کود نیتروژن مصرفی و میزان نیترات قبل از کاشت و بعد از برداشت در خاک و آب اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که در تمام مزارع انتخابی میزان آب مصرفی و نیز کود نیتروژنه بیشتر از حد نیاز بود. با افزایش میزان آب مصرفی، مقدار نیترات در دو عمق ‮‭0-30‬ و ‮‭30-60‬ سانتی متری کاهش یافت، در صورتی که با افزایش مصرف کود اوره، مقدار نیترات باقیمانده در خاک در انتهای فصل افزایش یافت. مقدار نیترات در آب چاه های مورد بررسی کمتر از حد مجاز بود. نتایج حاصل از شبیه سازی آبشویی نیترات با استفاده از مدل ریاضی ‭HYDRUS-‬1‭D ‬نشان داد در صورتی که عمق سطح ایستابی پایین از ‮‭10‬ متر باشد، آلودگی آبهای زیرزمینی به دلیل مصرف آب و کود قابل توجه نخواهد بود. 2- واژه های کلیدی: آب زیرزمینی، آلودگی، نیترات، کشاورزی، مدل هایدروس