غلامعلی بندانی
کیوان عباسی
محمود توکلی
سعید یلقی
هیات‌ا نوروزی
فرامرز باقرزاده
فرهاد کیمرام
فرخ پرافکنده
شهرام قاسمی
رسول قربانی
مصطفی صیادرحیم
محمد لاریجانی
جلیل سبک‌آرا
رضا دریانبرد
حسن قدیرنژاد

دریای خزر یکی از منابع مهم آبی کشور است که به لحاظ دارا بودن ذخایر ارزشمند ماهیان خاویاری و استخوانی مورد توجه قرار گرفته است. ماهی کلمه‭(Rutilus rutilus caspicus(L.)) ‬یکی از گون های مهم تجارتی در سواحل جنوبی دریای خزر به ویژه در دواستان گلستان وگیلان می باشد.که در ‮‭10‬سال اخیر صید آن کاهش قابل ملاحظه ای یافته است.درخصوص ظرفیت سازی ماهیان استخوانی به لحاظ اهمیت ویژه آن درگذشته جایگاه ویژه ای دارد.مدیریت وبهره برداری این گونه خود نیاز به بررسی جامع ودقیق بیولوژی آن دارد. این مطالعه به عنوان بخشی از مطالعات جامع تغذیه، تخم ریزی و رشد این گونه می باشد. این بررسی با استفاده از نمونه های صید شده در تورهای پره ساحلی در طول سواحل جنوبی دریای خزر (آبهای ایران) صورت گرفت. اندازه طول فورک نمونه های مورد نظر از ‮‭12/5‬ تا ‮‭29/5‬ سانتیمتر و وزن کل، بین ‮‭29‬ تا ‮‭293‬ گرم دراستان گلستان و‮‭10/5‬ تا‮‭23‬ سانتیمترووزن کل ،بین ‮‭17/2‬ گرم تا‮‭210‬ گرم دراستان گیلان متفاوت بود. مقدار ‭b ‬رابطه طول- وزن از ‮‭3/02‬ تا ‮‭3/25‬ و‮‭3/75‬ تا‮‭3/28‬ برای جنس ماده و نربرای گلستان وگیلان به ترتیب متغیر بود. دامنه سنی نمونه ها از 1 تا 4 سال درهردو استان متفاوت بود. اوج تخمریزی در هردو استان ،اسفند وفروردین بود. هماوری مطلق از ‮‭7260‬ تا ‮‭23196‬ عدد تخم متفاوت بود. طول بلوغ ‮‭50‬ درصد جمعیت ماهی کلمه در استان گلستان وگیلان به ترتیب معادل ‮‭139‬و‮‭145‬ میلیمتر بود. متوسط رشد بر حسب میلی متر بر اساس مدل وان برتالانفی برای طول ماهی برای استان گلستان وگیلان به ترتیب زیر بدست آمد: (‮‭0/18‬‭-t) ‬‮‭0/42‬‭-) exp-‬1)* ‮‭30/94‬‭= L(t) ‬و (1‭-t) ‬‮‭0/53‬‭-) exp-‬1)* ‮‭20/49‬‭= L(t). ‬در استان گلستان وگیلان، غالبیت تغذیه با شکم پایان(گاستروپودا) کرمهای پرتار و نرمتنان بود. میگو، ماهی، کرمها، حشرات، زیوپلانکتون و دوکفه ایها از طعمه های نادر بودند و خرچنگهای گرد و گیاهان به عنوان غذایی عمومی برای ماهی کلمه شناخته شدند.کلمات کلیدی: ماهی کلمه، تخم ریزی، تغذیه، رشد، دریای خزر