فرزاد افشاری
عبدالکریم ذاکری
محمود عطاحسینی
شاهپور ابراهیم نژاد
صفرعلی صفوی
گودرز نجفیان
امیر یزدان سپاس
محسن اسماعیل زاده
مجتبی وهاب زاده
سیروس محفوظی
ساسان رجایی
زهره حسن بیات
حسام الدین مفیدی
محمد تابعی

به منظور شناسایی لاین های مقاوم گندم مربوط به مواد چهار اقلیم کشور در سال زراعی ‮‭1391-92‬ نسبت به بیماری زنگ زرد در کرج (شرایط گلخانه)، ساری، مشهد زرقان و اردبیل در شرایط آلودگی مصنوعی مزرعه و تحت آبیاری افشانه به مرحله اجرا در آمد. برای انجام این تحقیق، در فصل کاشت هر لاین آزمایشی روی دو خط یک متری (روی یک پشته) کاشته شده و در اطراف خزانه رقم حساس بولانی به عنوان اسپریدر کاشته شدند. یادداشت برداری از بیماری در مرحله ظهور برگ پرچم و حتی الامکان پس از رسیدن میزان بیماری رقم حساس (بولانی) به حد نهایی از طریق تعیین درصد پوشش آلوده سطح برگ (‮‭0-100‬) بر اساس روش اصلاح شده کاب ‭(The modified Cobb scale) ‬انجام شد. همچنین از واکنش گیاه به آلودگی (تیپ آلودگی) بر اساس روش رولفز و همکاران یادداشت برداری گردید. بیش از ‮‭90‬ درصد لاین های مورد آزمایش مقاومت قابل قبولی از خود نشان دادند. نتایج حاصله در جداول شماره 1 الی 5 ارایه شده است. آزمایش گیاهچه ای در شرایط کنترل شده گلخانه با استفاده از نژاد ‮‭194‬E‮‭42‬‭A+ ‬انجام و یادداشت برداری در مقیاس ‮‭9-0‬ انجام گرفت. نتایج نشان داد که از مجموع ‮‭1316‬ ژنوتیپ مورد ارزیابی ‮‭943‬ (‮‭6.71‬ درصد) مقاومت قابل قبولی به عامل بیماری داشتند. از میان لاین های اقلیم سرد تعداد ‮‭255‬ لاین (‮‭85‬ درصد)، و از میان‮‭80‬ لاین اقلیم گرم مرطوب شمال تعداد ‮‭66‬ لاین (‮‭82/5‬ درصد)، ‮‭287‬ لاین اقلیم گرم جنوب تعداد ‮‭171‬ لاین (‮‭59/5‬ درصد) و از میان‮‭469‬ لاین اقلیم معتدل به تعداد ‮‭373‬ لاین (‮‭79/5‬ درصد) و از ‮‭180‬ لاین شوری گندم ‮‭78‬ لاین (‮‭43/3‬ درصد) دارای مقاومت قابل قبول نسبت به بیماری زنگ زرد در مناطق مورد مطالعه بودند. نتایج گلخانه ای در مقابل نژاد‮‭194‬E‮‭42‬‭A+ ‬نشان دهنده مقاومت بیش از ‮‭50‬ درصدی ژنوتیپ ها بود که این موضوع تایید کننده حضور ژن های گیاهچه ای در آنها میباشد. سایر لاین ها، واکنش نیمه حساس تا حساس را از خود نشان دادند. واژه های کلیدی: گندم، بیماری زنگ زرد و مقاومت