مختارعلی عباسی
سیما ساورسفلی
عبداله کاویان
فرهاد غفوری کسبی
اصغر نعمتی
محمدباقر صیادنژاد
رحمت اله سمیعی
علیرضا برسلانی

در این تحقیق برای تعیین برنامه مناسب اصلاح نژاد گوسفندان دالاق، مولفه های(کو)واریانس و پارامترهای ژنتیکی صفات رشد و تولیدمثل و میزان ارزش اقتصادی صفات مهم اقتصادی تعیین گردید. برآورد مولفه های (کو)واریانس و پارامترهای ژنتیکی صفات رشد و تولیدمثل با استفاده از رکوردهای جمع آوری شده طی سال های ‮‭1367‬ تا ‮‭1388‬ گوسفندان دالاق تحت مدل حیوانی به روش حداکثر درستنمایی محدود شده عاری از مشتق گیری و به صورت چند صفتی انجام شد. به منظور تعیین اهداف اصلاحی و ضرایب اقتصادی تعداد 4 گله با ظرفیت ‮‭1155‬ راس میش مولد از گله های اصلاحی و مردمی در استان گلستان استفاده شد. با استفاده از شبیه سازی کامپیوتری به روش تصادفی و به صورت چندصفتی، گله های ‮‭100‬ تا ‮‭300‬ راسی ایجاد و مقایسه بین 4 شاخص مختلف که ترکیبی از صفات کل وزن شیرگیری به ازای میش در معرض آمیزش، وزن بدن میش در هنگام جفت گیری، وزن پشم انجام شد. مقدار وراثت پذیری مستقیم صفات وزن تولد، شیرگیری و شش ماهگی به ترتیب ‮‭22‬/،‮‭0/37 0‬ و ‮‭0/28‬ برآورد شد. مقدار وراثت پذیری صفات افزایش وزن روزانه قبل و پس از شیرگیری و نسبت کلیبر قبل و پس از شیرگیری به ترتیب ‮‭26‬/،‮‭13 0‬/،‮‭0/18 0‬ و ‮‭0/23‬ برآورد شد. پیشرفت ژنتیکی سالانه برای تمامی صفات رشد مورد مطالعه بسیار کم و در حد صفر بود. وراثت پذیری صفات تعداد و کیلوگرم بره متولد شده، تعداد و کیلوگرم بره شیرگیری شده به ترتیب ‮‭000‬/،‮‭009 0‬/،‮‭0/019 0‬ و ‮‭0/137‬ برآورد شد. مقادیر روند ژنتیکی صفات تولیدمثلی در حد صفر بود. با تحلیل هزینه و فایده به ازای هر راس میش بیشترین سهم درآمد، حاصل از فروش وزن زنده بره ها و بیشترین سهم هزینه مربوط به تغذیه به دست آمد. بیشترین ضرایب اقتصادی برای صفات وزن شش ماهگی، زنده مانی میش و میزان آبستنی و کمترین آن مربوط به وزن بدن میش و وزن جایگزین بود. با افزایش اندازه گله و کاهش نسبت قوچ، میزان پیشرفت ژنتیکی و سودآوری در هر سال افزایش یافت. کاهش نسبت قوچ سبب افزایش همخونی در هر نسل شد که لازم است برای جلوگیری از افزایش بیش از حد همخونی، ادغام گله های کوچک جهت اجرای طرح های اصلاح نژادی بین گله ها صورت گیرد. با مقایسه بین شاخص های مختلف(شامل هر سه صفت کل وزن شیرگیری، وزن بدن میش و وزن پشم و یا یک یا دو صفت از صفات مورد نظر) و انجام آزمون دانکن، مناسب ترین شاخص انتخاب برای گوسفندان دالاق شاخص 4 بود که تنها شامل صفت کل وزن شیرگیری به ازای هر میش در معرض آمیزش می باشد، معرفی شد. کلید واژه ها : پارامترهای ژنتیکی، ضرایب اقتصادی، اهداف اصلاحی، شاخص انتخاب، گوسفند دالاق