صمد اسفندیاری
اردوان ذوالفقاران
حسین دهقانی سانیچ
محمد کریمی
عارف نبی
صمداله ابراهیمی پور
کرامت حکمت نیا
رضا ابراهیمی

گرفتگی قطره چکان ها نتیج ترسیب ذرات معلق و محلول موجود در آب است. اکثر رسوبات و ذرات جامدی که بیشترین منشا بروز مشکلات در سامان آبیاری قطره ای و در مواردی آبیاری میکرو می باشد عبارتند از: کربنات کلسیم و منیزیم، سولفیدآهن و منگنز و اکسیدآهن و منگنز می باشد. این آزمایش با هدف مدیریت اسید شویی به منظور پیشگیری از انسداد اجزای یک سامان آبیاری قطره ای که با خطر گرفتگی بر اثر عوامل شیمیای روبرو است، در دو منطقه جیرفت و مشهد انجام گرفت بطوریکه بتوان با اعمال مدیریت صحیح اسید شویی از گرفتگی قطره چکان ها جلوگیری به عمل آورد. برای انجام آزمایش بعد از تجزیه شیمیایی آب چاه در هر منطقه سه لترال آبیاری انتخاب شد. سپس تمامی قطره چکان های آن ها با قطره چکان های جدید از نوع داخل خط ایران دریپ با دبی اسمی چهار لیتر در ساعت تعویض گردید. یک لترال به عنوان شاهد (بدون اسید شویی و با مدیریت کشاورز) و دو لترال دیگر با تزریق محلول اسیدهای سولفوریک و نیتریک شستشو داده شدند. دبی ‮‭50‬ عدد قطره چکان به فاصل زمانی ماهیانه قبل و بعد از اسیدشویی اندازه گیری شدند. در نهایت مقایسه میانگین و تجزیه و تحلیل اثر تیمارهای اسیدشویی نسبت به شاهد با روش آزمون تی جفتی انجام شد. نتایج نشان داد که کاهش اسیدیته آب آبیاری بوسیله تزریق اسیدهای سولفوریک و نیتریک به درون لوله های سامانه آبیاری بطور چشمگیری انسداد خروجی ها را نسبت به شاهد کاهش داد، بطوریکه میزان کاهش دبی و یکنواختی پخش آب خروجی ها در تیمارهای اسید سولفوریک، نیتریک و شاهد بعد از یک سال کارکرد سامانه در منطقه جیرفت به ترتیب ‮‭24‬ و،‮‭28 75‬ و،‮‭54 75‬ و ‮‭68‬ درصد بود. اختلاف میانگین دبی های بدست آمده از قطره چکانهای تحت تیمارهای اسید شویی نسبت به شاهد در سطح احتمال 5 درصد معنی دار بودند اما میانگین دبی بدست آمده از قطره چکانهای تحت شستشوی اسید سولفوریک و نیتریک اختلاف معنی داری نداشتند. نتایج بدست آمده در منطقه مشهد مشابه نتایج منطقه جیرفت بود. بطور کلی نتایج نشان داد که حداکثر و حداقل میزان گرفتگی شیمیایی خروجی ها در منطقه جیرفت به ترتیب در تیمارهای شاهد، اسید نیتریک و سولفوریک اتفاق افتاد که کمترین و بیشترین دبی خروجی ها به ترتیب در تیمارهای شاهد و اسید سولفوریک برابر ‮‭1/87‬ و ‮‭3/02‬ لیتر بر ساعت بود. 2- واژه های کلیدی: قطره چکان، گرفتگی شیمیایی، یکنواختی پخش، اسیدشویی