محمد محمدی
محمود حافظیه
حبیب سرسنگی علی آباد
نسرین مشایی
احمد بیطرف
داود طالبی حقیقی
فرهاد رجبی پور
مرتضی علیزاده

تولید پودر ماهی جهان به دلیل محدود بودن ذخایر ماهیان به سطح ثابت و پایدار رسیده، ضمن اینکه با توجه به بالا رفتن روز افزون میزان تقاضای این محصول، قیمت آن نیز رو به افزایش است. لذا توجه به سایر منابع تامین کننده پروتیین در جیره های غذایی حیوانات از ضروریات می باشد. چندین منبع پروتیین گیاهی به ویژه پروتیین حاصل از دانه های روغنی به دلیل قیمت پایین و تولید نسبتا بالا در سطح جهان و ایران، پتانسیل بسیار ارزشمندی برای جایگزینی پودر ماهی می باشند. بر اساس اطلاعات موجود و اقلام غذایی در دسترس از دانه های روغنی، کنجاله پنبه دانه و کانولا و سرخس شناور آزولا که ماهی تیلاپیا می تواند از آن تغذیه کرده و به کنترل آن در شمال کشور کمک نماید به عنوان منابع پروتیین گیاهی انتخاب شدند. شاخص های رشد ‭(WG ‬و ‭SGR)‬، کارایی غذا ‭(FCR) ‬و پروتیین ‭(PER ‬و ‭PCE) ‬ماهیان تیلاپیای نیل انگشت قد ‭(Oreochromis niloticus) ‬بطور همزمان در سه آزمایش طی ‮‭12‬ تیمار و ‮‭36‬ تکرار مورد ارزیابی قرار گرفت. تیمار شاهد و سطوح جایگزینی ،‮‭25‬ ،‮‭75 50‬ و ‮‭100‬ درصد کانولا و ،‮‭15‬ ،‮‭35 25‬ و ‮‭45‬ درصد پنبه دانه بجای منابع پروتیینی گران قیمت (پودر ماهی و سویا) و سطوح ،‮‭21 13‬ و ‮‭29‬ درصد آزولا بررسی شدند. میزان شاخص های رشد، برداشت غذا و مصرف پروتیین در جیره شاهد بطور معنی داری بیشتر از تمامی جیره های محتوی منابع پروتیین گیاهی بود (‮‭05.0‬‭> p). ‬با افزایش میزان منابع پروتیین گیاهی به جیره ها، شاخص های فوق الذکر در گروه خود کاهش معنی داری نشان دادند. در ضریب تبدیل غذایی و شاخص های کارایی پروتیین بین جیره شاهد و جیره های حاوی کانولا (‮‭25‬ و ‮‭50‬ درصد جایگزینی)، پنبه دانه (،‮‭25 15‬ و ‮‭35‬ درصد جایگزینی) و آزولا (‮‭13‬ و ‮‭21‬ درصد) اختلاف معنی دار مشاهده نشد (‮‭05.0‬‭