مسعود لطیفیان
بهار راد

آلودگی به آفات انباری یکی از مشکلات اساسی تولید و نگهداری خرما میباشد. شپشه دندانه دار ‭(L.) Oryzaephilus surinamensis‬از آفات مهم انباری در جهان است که نه تنها به خرما بلکه به سایر محصولات کشاورزی نیز خسارت وارد می سازد. یکی از روش های مهم و عمومی کنترل این آفت استفاده از گازدهی با مواد شیمیایی است. متیل بروماید در بسیاری از کشورهای پیشرفته در برنامههای گازدهی حذف شده است. در میان روش های بیولوژیکی و فیزیکی روش های مناسبی با توانایی کنترل قابل قبول شپشه دندانه دار وجود دارد که ضمن داشتن شرایط مناسب کاربرد از نظر زیست محیطی و اقتصادی دارای سازگاری مناسبی با شرایط داخلی کشور بوده و خصوصیات کیفی خرماهای تیمارشده را نیز تغییر نمی دهد. در این پژوهش اثرات کنترل کنندگی فرمولاسیون مناسب قارچ ‭Beauveria bassiana ‬در طول دوره انباری داری، اثر ترکیبات گیاهی در توده ارقام خرما به عنوان روش نوین در تلفیق با کنترل میکروبی و اثر روش اتمسفر تغییر یافته (ترکیب ‭CO‬2 ‭+ O‬2) و (ترکیب N2 ‭+ O‬2) در کنترل آفت انباری سوسک شپشه دندانه دار در خرمای رقم سایر در شرایط بسته بندی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که در تیمار کنترل میکروبی همواره کارایی کنترل حدود ‮‭60‬ درصد بوده و بالاترین سطح آن در ماه سوم و حدود ‮‭80‬ درصد بوده است. به کارگیری خواص سینرژیستی ترکیبات گیاهی مورد آزمایش با قارچ ‭B. bassiana ‬ترکیب مناسبی در فرمولاسیون نهایی برای مدیریت شپشه دندانه دار در شرایط انبارهای انتظار خرما می باشد. این ترکیبات می توانند کارایی قارچ ‭ B. bassiana ‬را افزایش داده، ضمن کاهش غلظت مصرفی در شرایط انبار مشکل سرعت تاثیر را افزایش دهند و فرمولاسیون نهایی را به عنوان ابزاری قدرتمند و اقتصادی در اختیار مدیریت تلفیقی آفات انباری خرما قرار دهند. در مرحله بسته بندی و در صنایع تبدیلی به دلیل ارزش افزوده خرما و از طرفی کاهش سطح آستانه زیان اقتصادی براساس استانداردهای بین المللی امکان استفاده از روش های پرهزینه تر وجود دارد. بنابراین تلفیق بسته بندی و اتسفر کنترل شده همراه با تیمار حرارتی توصیه می گردد. کلمات کلیدی: خرما، آفات انباری، جایگزین های متیل بروماید