طاهره حسنلو
مریم شهبازی
اکرم غفاری
احمد یوسفی

متیل جاسمونات ‭(MJ) ‬یک مولکول علامتی یاخته های گیاهی است که در تنظیم نمو گیاهان و پاسخ های دفاعی آن ها نقش دارد. هدف از اجرای این طرح بررسی اثر تیمار خارجی متیل جاسمونات بر کاهش اثرات مخر ب تنش خشکی در دو ژنوتیپ منتخب جو می باشد (یوسف به عنوان ژنوتیپ متحمل و موروکو به عنوان ژنوتیپ حساس). در این طرح بوته های جو تا مرحله دو برگی در شرایط نرمال آبیاری شدند و سپس به وسیله قطع آبیاری، تنش خشکی بر آن ها اعمال شد. همچنین تیمار متیل جاسمونات با اسپری نمودن هورمون با غلظت ‮‭100‬ میکرومولار انجام گرفت. اثر تنش خشکی و متیل جاسمونات بر فاکتورهای رشد(وزن خشک و سرعت رشد نسبی) فاکتورهای اکسایشی (غلظت پراکسید هیدروژن، غلظت مالون دی آلدهید، محتوای آسکوربیک اسید و زیمایه های پاداکساینده از جمله پراکسیداز، کاتالاز و آسکوربات پراکسیداز) و فاکتورهای مرتبط با روابط آبی گیاه (محتوای نسبی آب برگ، پتانسیل اسمزی، محتوای پرولین، میزان هدایت روزنه ای و فعالیت اسید آبسیزیک) بر هر دو ژنوتیپ گیاه جو بررسی شد. نتایج نشان داد که تنش خشکی سبب کاهش وزن خشک و سرعت رشد نسبی شد اما تیمار متیل جاسمونات در مدت ‮‭24‬ و ‮‭72‬ ساعت اثر معنی داری روی فاکتورهای رشد نداشت. تنش خشکی محتوای پراکسید هیدروژن، مالون دی آلدهید و آسکوربیک اسید را بالا برد و همچنین سبب افزایش فعالیت زیمایه های پاداکساینده شد. تیمار متیل جاسمونات سبب افزایش کلی تمام فاکتورهای اکساینده شد اما فعالیت کاتالاز را پایین آورد. از سوی دیگر تنش خشکی سبب کاهش میزان هدایت روزنه ای، پتانسیل اسمزی، محتوای نسبی آب برگ و افزایش غلظت پرولین شد. تیمار متیل جاسمونات سبب کاهش بیشتر میزان هدایت روزنه ای و افزایش پتانسیل اسمزی، محتوای نسبی آب برگ و غلظت پرولین شد. تنش خشکی سبب افزایش فعالیت آبسیزیک اسید و کاهش فعالیت اکسین شد. تیمار متیل جاسمونات سبب افزایش بیشتر فعالیت آبسیزیک اسید شد اما بر فعالیت اکسین تاثیری نداشت. این اثرات موثر ما را بر آن داشت تا متیل جاسمونات را به عنوان یک شاخص مهم گیاه در افزایش تحمل خشکی معرفی کنیم. علاوه بر آن نتایج نشان داد که متیل جاسمونات در شرایط آبی نرمال نیز برای افزایش مقاومت گیاه سودمند است. این نتایج متیل جاسمونات را به عنوان یک علامت برای افزایش تحمل گیاه جو به تنش خشکی معرفی می کند. واژه های کلیدی: تنش ، جو، متیل جاسمونات، تنظیم کننده رشد گیاه