ولی ارازی
حمید درستی
ابوالفضل فرجی

این آزمایش به منظور بررسی عملکرد، اجزای عملکرد و صفات زراعی چهار هیبرید و دو لاین خالص برنج همراه با دو شاهد (ارقام شیرودی و فجر) در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در 3 تکرار و در طی سال های ‮‭1390‬ و ‮‭1391‬ در استان گلستان اجرا گردید. ژنوتیپ ها شامل هیبریدهای‭- H‬1‭(SA‬‮‭15‬ ‭A / SA‬‮‭13‬ ‭R)‬، H2‭(SA‬‮‭15‬ ‭A / SA‬‮‭14‬ ‭R)‬، H3‭(IR‬‮‭79124‬ ‭A / SA‬‮‭13‬ ‭R)‬، H4‭(IR‬‮‭79124‬ ‭A / SA‬‮‭14‬ ‭R)‬، لاین ‮‭13‬‭-SA‬و لاین ‮‭14‬‭-SA ‬بودند. پس از بذرپاشی و تولید نشا در خزانه، نشاکاری گیاهچه ها در کرت های آزمایشی و در مرحله 3 تا 4 برگی، به فاصله ‮‭20‬ا ‮‭20‬ سانتی متر انجام شد. در هر کپه یک عدد نشا گردید. ارزیابی برای ‮‭10‬ صفت مختلف شامل عملکرد دانه در کرت، وزن هزاردانه، تعداد دانه پر در خوشه، طول خوشه، ارتفاع بوته، عرض دانه، طول دانه، تعداد روز تا ‮‭50‬ درصد گلدهی و تعداد روز تا رسیدن کامل به روش ارزیابی استاندارد موسسه تحقیقات بین المللی برنج با اندازه گیری ‮‭10‬ نمونه تصادفی از هر واحد آزمایشی انجام شد. نتایج تجزیه واریانس مرکب جهت ارزیابی نتایج دو ساله صفات یاد شده نشان داد که بین ژنوتیپ های مورد مطالعه از نظر عملکرد، وزن هزاردانه، تعداد دانه پر در خوشه، طول خوشه، ارتفاع بوته، تعداد روز تا ‮‭50‬ درصد گلدهی و تعداد روز تا رسیدن کامل تفاوت در سطح %1 و از نظر طول دانه در سطح %5 اختلاف معنی دار وجود دارد. از نظر قطر دانه اختلاف معنی دار بین نوتیپ های مورد مطالعه وجود نداشت.بیشترین وزن هزاردانه مربوط به لاین های ‮‭14‬‭-SA-‬‮‭13‬، ‭SA ‬و هیبرید H1 بود. در دو سال آزمایش بیشترین عملکرد را هیبرید- ‮‭8328‬‭) H‬2 کیلوگرم در هکتار) تولید کرد. همه هیبریدها و لاین های مورد مطالعه نسبت به رقم شاهد فجر(‮‭6762‬ کیلوگرم در هکتار) که در بین ارقام پر محصول از مقبولیت بیشتری نزد کشاورزان برخوردار می باشد، محصول بیشتری تولید کردند. لاین ‮‭13‬‭-SA ‬که در بررسی های کیفی موسسه تحقیقات برنج مطلوب گزارش شده و با ‮‭7447‬ کیلوگرم در هکتار و پس از آن لاین ‮‭14‬‭-SA ‬با ‮‭7143‬ کیلو گرم در هکتار از عملکرد قابل ملاحظه ای برخوردار بودند . کلمات کلیدی: استان گلستان، برنج، هیبرید، عملکرد، صفات زراعی