زهرا تنهامعافی
مجید پاک نیت

طی سالهای ‮‭1390-1387‬ و بمنظور تشخیص و تعیین پراکنش نماتد های زخم ریشه ‭( Pratylenchus spp.) ‬و سیستی غلات ‭( Heterodera spp.) ‬، مناطق عمده کشت گندم در استان فارس مورد بازدید قرار گرفت. بعد از مرحله گلدهی تعداد ‮‭284‬نمونه خاک و ریشه بصورت تصادفی و انتخابی جمع آوری شد. سیصد گرم خاک از هر نمونه برای جدا سازی نماتد های کرمی شکل و سیستی بترتیب بروش سانتریفوژ و فن ویک مورد استفاده قرار گرفت. نماتد های کرمی شکل کشته و سپس بوسیله محلولهای اختصاصی تثبیت و در گلیسرین جمع آوری شدند. اسلاید های دایمی از نماتد های کرمی شکل و برش انتهایی بدن نماتدهای سیستی تهیه شد. نتیجه نشان داد نماتد سیستی غلات ‭(H.filipjevi ) ‬و نماتد های زخم ریشه ‭ Pratylenchus neglectus ‬و ‭P. thornei ‬پس از تشخیص بترتیب از ‮‭46‬ (‮‭16‬ %) ، ‮‭30‬(‮‭10/5‬ %) و ‮‭10‬(‮‭3/5‬ %) نمونه ( درصد از کل نمونه ها )جمع آوری و تشخیص داده شدند. جمعیت نماتد سیستی غلات بین ‮‭195- 3‬ سیست در ‮‭300‬ گرم خاک ( ‮‭7958- 7‬ تخم و لارو در ‮‭300‬گرم خاک) تعیین شد. نماتد های زخم ریشه ‭ Pratylenchus neglectus ‬و ‭thornei P. ‬نیز بترتیب باجمعیت های ‮‭200- 3‬ و ‮‭15 - 5‬ در ‮‭300‬ گرم خاک از مناطق مختلف استان مورد شناسایی قرار گرفت.نمونه های آلوده به هر سه گونه نماتد مذکور بین طول های جغرافیایی ‮‭52‬ درجه و ‮‭29‬ دقیقه و‮‭54‬ درجه و‮‭45‬ دقیقه و عرض های جغرافیایی ‮‭28‬ درجه و ‮‭38‬ دقیقه و ‮‭31‬ درجه و 2 دقیقه قرار داشتند. با توجه به موقعیت جغرافیایی نمونه های آلوده، نقشه ‭GIS ‬پراکنش این نماتدها ترسیم شده است. واژه کلیدی: گندم، ‭Pratylenchus neglectus ‬،‭P. thornei‬، ‭GIS‬، ‭Heterodera filipjevi ‬و استان فارس