حمید رستگار
حسین بشارتی

در بسیاری از خاکهای ایران به دلیل زیادی کربنات کلسیم و ‭pH ‬بالا، شکل قابل استفاده بعضی عناصر کمتراز مقدار لازم برای رشد مناسب گیاه می باشد. بسیاری از تحقیقات نشان میدهند که استفاده از گوگرد همراه با باکتریهای تیوباسیلوس و ماده آلی بهمنظور بهبود وضعیت تغذیه گیاه در خاکهای آهکی و قلیایی با موفقیت همراه بوده است. در تحقیق حاضر به منظور بررسی تاثیر کاربرد گوگرد همراه با کود دامی ومایه تلقیح باکتریهای تیوباسیلوس بر میزان جذب عناصر غذایی و عملکرد پرتقال آزمایشی با طرح بلوکهای کامل تصادفی با 8 تیمار، هر تیمار دو درخت و در3 تکرار برروی ‮‭48‬ اصله پرتقال(‮‭25‬ ‭(.Citrus sinensis L ‬ساله به مدت دو سال به مرحله اجرا در آمد. تیمارها شامل: 1 تیمار شاهد، 2-کود دامی‮‭40‬ کیلوگرم برای هر درخت، 3- گوگرد 3 کیلوگرم برای هر درخت، 4- گوگرد (تیمار3) + تیوباسیلوس (به نسبت %1 گوگرد مصرفی)، 5- تیمار 2 + گوگرد به میزان 5/%2 وزن کود دامی+ تیوباسیلوس (به نسبت %1 گوگرد مصرفی)، 6- تیمار 2 + گوگرد به میزان %5 وزن کود دامی + تیوباسیلوس (به نسبت %1 گوگرد مصرفی)، 7- تیمار2 + گوگرد به میزان ‮‭7/5‬ درصد وزن کود دامی + تیوباسیلوس (به نسبت%1 گوگرد مصرفی) و 8- تیمار 2 + گوگرد به میزان 5/%2 وزن کود دامی. قب ل و بعد از اج رای آزم ایش از عمق ‮‭60-0‬ ‭cm ‬نمونه برداری انجام و از ن ظر ‭EC‬، ‭pH‬، ‭Mn‬، ‭Zn‬، ‭Fe‬، P، مورد تجزیه شیمیایی قرار گرفت. کودهای شیمیایی براساس نتایج آزمون خاک مصرف و آبیاری یکروز درمیان و براساس %‮‭70‬ تبخیر از طشتک کلاس ‭A ‬انجام شد. هرساله عملکرد کل محصول همه تیمارها ثبت گردید و نمونه برگ برداشت و از نظر عناصر فسفر ، آهن ، روی . منگنز مورد تجزیه قرار گرفت. در نهایت تجزیه و تحلیل آماری داده ها براساس برنامه ‭MSTATC ‬صورت گرفته و میانگین ها با آزمون دانکن مقایسه گردید. نتایج بدست آمده بر اساس آزمون دانکن در سطح %5 نشان داد که بهترین تیمار از نظر افزایش عملکرد نسبت به شاهد تیمار کاربرد ‮‭40‬ کیلوگرم کود حیوانی در هر درخت به همراه یک کیلوگرم گوگرد (5/%2 وزن کود دامی) و ‮‭10‬ گرم مایهی تلقیح تیوباسیلوس(تیمار 5) بود. این تیمار باعث افزایش معنی دار (%5 آزمون دانکن) فسفر قابل دسترس و جمعیت تیوباسیلوس خاک و آهن و منگنز برگ نسبت به شاهد شد. ضمن اینکه کاربرد گوگرد باعث افزایش هدایت الکتریکی و کاهش پ-هاش خاک در سطح %5 آزمون دانکن گردید. واژههای کلیدی: باکتریهای تیوباسیلوس، گوگرد، عناصر کم مصرف و مایع تلقیح