محمد صدیق مرتضوی
عیسی کمالی
فرشته سراجی
لیلی محبی نوذر

صید بی رویه از منابع دریایی در دنیا باعث شده که بسیاری از گونه های تجاری آبزی در معرض خطر نابودی و انقراض قرار گیرند. همگام با توسعه آبزی پروری ، ایجاد زیستگاههای مصنوعی یکی از راهکارهایی مهم جبران کاهش ذخایر و افزایش صید محسوب می شود.بر همین اساس این پروژه پایه گذاری شد. نمونه برداری آبزیان از اسفند ماه ‮‭1383‬ تا پاییز ‮‭1385‬ و فاکتورهای زیستی شامل پلانکتون گیاهی و جانوری ، ایکتیو پلانکتون و بنتوز از بهار ‮‭1385‬ تا زمستان ‮‭1385‬ بصورت فصلی انجام شد. در این زیستگاه سازه ها در هفت ردیف از سازه های مختلف و سه ردیف عمقی (اعماق 8 ، ‮‭9/5‬ و ‮‭11‬ متر) در منطقه ملو از توابع بندر لنگه استقرار داده شد. دو ایستگاه در فاصله یک کیلومتر از هر طرف زیستگاه به عنوان شاهد در نظر گرفته شد. به منظور بررسی میزان عوامل فیزیکوشیمیایی در آب و رسوب و آلاینده های آلی و معدنی، نمونه برداری در تابستان و زمستان سال ‮‭1385‬در زیستگاههای مصنوعی در ‮‭12‬ ایستگاه انجام گردید. از نظر نوع سازه ها ،اختلاف معنی داری بین ‭CPUE ‬و تعداد در ردیف هفتم که متشکل از مخلوطی از سازه ها است با شش ردیف دیگر مشاهده شد (‮‭0 /05‬‭P<) ‬ولی از نظر تنوع گونه ای اختلاف معنی دار را نشان نداد (‮‭0/1‬‭P=). ‬در این بررسی اختلاف معنی داری بین اعماق مختلف دیده نشد(‮‭0/05‬‭P> ). ‬علیرغم اینکه میانگین ‭CPUE ‬در فصول مختلف تفاوت زیادی نشان می داد، ولی چون واریانس داده ها با هم اختلاف معنی داری داشت ((‮‭0/001‬ ‭P<) ‬آنالیزواریانس قادر به نشان دادن اختلاف معنی دار میانگین ‭CPUE ‬در فصول مختلف نبود((‮‭0/05‬‭P> ). ‬در فیلم های تهیه شده مشاهده شد که چندین برابر گونه هایی که با گرگور صید می شدند در اطراف سازه ها وجود داشتند. در این بررسی ‮‭43‬ جنس پلانکتون گیاهی شامل ‮‭28‬ جنس باسیلاریوفیسه ، ‮‭11‬ جنس دینوفیسه، 3 جنس سیانوفیسه و یک جنس اوگلنافیسه مشاهده شد. رده باسیلاریوفیسه عمده ترین گروه بود، سیانوفیسه در فصل تابستان بالاترین تراکم و اوگلنا فیسه فقط در فصل زمستان مشاهده شد. پلانکتون جانوری را عمدتا" کوپه پودا و ناپیلوس تشکیل دادند؛ اویکوپولاریا ،کرم پرتار ،نرمتنان و پیکانیان در ردیف های بعدی قرار دارند. بالاترین تراکم در فصل زمستان دیده شد. از نظر آماری اختلاف معنی داری بین ایستگاهها از نظر تراکم پلانکتون گیاهی و جانوری مشاهده نشد (‮‭05.0‬‭ P)‬، اختلاف معنی داری بین ایستگاهها وجود نداشت ؛ در منطقه استقرار سازه ها، میانگین دمایی در فصل تابستان ‮‭32/9 0/5‬ ودر فصل زمستان‮‭21/4 ./5‬ درجه سانتی گراد بوده است‭. pH ‬با میانگین ‮‭8/81 0 /13‬ ، به دلیل خاصیت بافری آب دریا دارای محدوده تغییرات ناچیزی ( ‮‭8-8/95‬) می باشد. میانگین میزان شفافیت در تابستان ‮‭3/8 2/72‬ و در فصل زمستان ‮‭5/63 0/78‬ متر است. میانگین سالانه اکسیژن محلول و شوری به ترتیب‮‭1/0 11/7‬ ‭ ppm ‬و‮‭26 /0 13/39‬ ‭ppt ‬بوده است. میانگین سالانه نوترینت ها شامل نیترات ، نیتریت و فسفات در منطقه مورد بررسی به ترتیب ‮‭4/9 0/7‬ ، ‮‭1/44 0/ 09‬ و ‮‭0/97 0/06‬میکرو مول بر لیتر است. میانگین ‭COD ‬در فصل تابستان و زمستان به ترتیب ‮‭1/53 0/48‬ و ‮‭1/62 0/48‬ میلی گرم بر لیتر بر آورد شده است. میانگین کل عناصر مس، روی، آهن، نیکل و سرب به ترتیب‮‭26/5‬ ، ‮‭54/3‬ ، ‮‭27/6‬ ، ‮‭70/85‬ و ‮‭48/15‬ میکرو گرم بر گرم وزن خشک رسوب می باشد. هیدروکربنهای آلیفاتیک نرمال C‮‭10‬‭-C‬‮‭30‬ در نمونه های آب و رسوب اندازه گیری شده است. لغات کلیدی : زیستگاه مصنوعی،خلیج فارس، بندر لنگه ، فلزات سنگین، پارامترهای شیمیایی، پلانکتون، بنتوز، تنوع گونه ای، ‭CPUE.