عبدالمهدی کبیری فرد
حسن فضائلی
محمود دشتی زاده
امیرارسلان کمالی
ابوطالب صادقی
محمدهادی صادقی
فاطمه غلامیان

این پژوهش به منظور تعیین قابلیت هضم آزمایشگاهی و تخمین انرژی قابل متابولیسم علوف مرتعی مناطق ساحلی تحت تاثیر جنگ خلیج فارس در استان بوشهر و تغییرات آن ها در طی مراحل رشد انجام شد. برای انجام این کار، ابتدا با توجه به وسعت مراتع استان، دو منطق مرتعی ساحلی تعیین شد. سپس در هر منطقه، سه مرتع انتخاب و از آن ها در سه مرحل رویشی، گلدهی و بذردهی، به روش پلات اندازی، نمونه برداری انجام و قابلیت هضم آزمایشگاهی آن ها به روش دو مرحله ای (تیلی و تری) اندازه گیری و انرژی قابل متابولیسم آن ها به وسیل معادله، تخمین زده شد. نتایج نشان داد که میانگین قابلیت هضم ماد خشک، ماد آلی و ماد آلی در ماد خشک در مراحل اول، دوم و سوم نمونه برداری به ترتیب ‮‭79‬/،‮‭29 73‬/،‮‭55/54 70‬ ؛ ‮‭54‬/،‮‭48 68‬/،‮‭56/41 64‬ و ‮‭79‬/،‮‭10 57‬/،‮‭45/09 52‬ درصد بود که برای هر یک از شاخص های فوق بین مراحل مختلف نمونه برداری، تفاوت معنی داری وجود داشت (‮‭0/05‬‭P<). ‬میانگین انرژی قابل متابولیسم محاسبه شده در مراحل اول، دوم و سوم نمونه برداری به ترتیب ‮‭33‬/،‮‭8/46 8‬ و ‮‭6/76‬ مگاژول در کیلوگرم ماد خشک بود که بین مراحل مختلف، تفاوت معنی داری وجود داشت (‮‭0/05‬‭P<). ‬به طور کلی، نتایج نشان داد که به علت معنی دارنبودن قابلیت هضم ماد آلی در ماد خشک (ارزش هضمی) و انرژی قابل متابولیسم بین مراحل رویشی و گلدهی و هم چنین، بیشتربودن تولید مرتع در مرحل گلدهی، می توان نتیجه گرفت که مرحل گلدهی مناسب ترین مرحله برای چرام دام است. واژه های کلیدی: علوف مرتعی، قابلیت هضم آزمایشگاهی، انرژی قابل متابولیسم ، استان بوشهر