علی اشرف جعفری
معصومه ایزدپناه
حسن امیرآبادی زاده
حمیده جوادی ممقانی
حسن مداح عارفی
محمود امیرخانی

اسپرس ‭(Onobrychis) ‬از مهمترین گیاهان مرتعی مقاوم به خشکی می باشد که از ارزش غذایی بسیار بالایی برخوردار است. از آنجا که بسیاری از مراتع کشور، در مناطق کم باران واقع شده اند ارزش این گیاه برای مراتع کشور بسیار قابل ملاحظه است. از این جنس در ایران ‮‭60‬ گونه گزارش شده که ‮‭27‬ گونه آن مطلقا در ایران رویش داشته و اندمیک هستند. از آنجا که شناسایی صحیح ذخایر ژنتیکی موجود از ملزومات اولیه هر نوع تحقیقی که بر روی نمونه های بذری بانک ژن انجام می شود می باشد، بذرهای جنس مورد نظر که در بانک ژن منابع طبعی ایران مورد حفاظت قرار گرفته بودند بر ای شناسایی و تهیه کلید و اطلس بذر مورد بررسی قرار گرفتند. بدین منظور کلیه بذرهای اسپرس موجود در بانک ژن کشت شده، نمونه هرباریومی تهیه گردیده و شناسایی شدند. نتایج نشان دادندگونه های موجود در بانک ژن در چهار بخش ‭(section ) ‬قرار گرفته اند. این گونه ها در ‭Section ‬های ‭Lophubrychis ‬، ‭Onobrychis ‬، ‭Hymenobrychis‬و ‭Heliobrychis‬بودند و از ‭section ‬های ‭Anthyllium‬،‭Dendrobrychis ‬، ‭Laxiflorae ‬و ‭Afghanicae ‬در حال حاضر هیچ گونه ای در بانک ژن موجود نیست از بین گونه های موجود گونه های ‭O. micrantha‬، ‭crista galli O.‬و ‭caput-galli O.‬یکساله بوده و بقیه گونه ها چند ساله هستند. گونه های ‭chorasanica O.‬، ‭O. mazandaranica ‬، ‭transcaspica O.‬، ‭ O. melanotricha ‬و ‭O. subnites‬از گونه های انحصاری ایران هستند که ذخایر ژنتیکی آنها در بانک ژن موجود است. برای تهیه اطلس، میوه و بذر گونه های مختلف جمع آوری شدند.پس از یافتن مشخصات دقیق میوه ها و بذر های هر گونه ، مشخصه های ویژه میوه (تعداد چاله ها، وجود یا عدم وجود تاج ، پوشش مویی میوه، نوع خارهای سطح دیسک، خمیده یا صاف بودن شکاف بذری، شکل عمومی میوه، تعداد چاله ها، شکل چاله ها، تقسیمات روی تاج، اندازه تاج، نسبت دیواره طولی چاله ها به دیواره عرضی)ثبت شدند. درخاتمه از بذر و از میوه بطور جداگانه عکسبرداری شد و مشخصات هر میوه و بذر باضافه عکسهای آنها در یک صفحه قرار داده شد.