پیمان کشاورز
حسن خسروی
مهدی مهدوی
محمد طباطبایی یزدی

بروز مشکلات فراوان زیست محیطی و اقتصادی در دفع زباله های شهری و نیز کاهش روزافزون مواد آلی خاکهای کشور، ضرورت تولید و مصرف بیشتر فراورده های کودی حاصل از پسماند های شهری را فراهم آورده است. با این وجود انتخاب و مصرف این کودها برای اصلاح خاک و بهبود عملکرد گیاهان می بایست آگاهانه باشد. از اینرو به منظور بررسی اثرات مصرف سه نوع کود کمپوست پسماند شهری مشهد (کمپوست پودری، کمپوست گرانوله گوگردی، کمپوست گرانوله گوگردی همراه با مایه تلقیح تیوباسیلوس به میزان دو درصد وزنی گوگرد) و مقدارمصرف در پنج سطح صفر(شاهد)، ،‮‭15‬ ،‮‭45 30‬ و‮‭60‬ تن در هکتار درکشت چمن و صفر(شاهد)، 5/،7 ،‮‭22/5 15‬ و ‮‭30‬ کیلوگرم برای هر درخت اقاقیا پیوندی، آزمایشی به صورت فاکتوریل(‮‭3 5‬) در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار از ‮‭1387‬ به مدت سه سال انجام شد. نتایج نشان داد در ابتدابه طور میانگین با افزایش مصرف کمپوست پسماند شهری(اثر اصلی) در هر دو کشت چمن و اقاقیا ‭pH ‬خاک کاهش ولی قابلیت هدایت الکتریکی ‭(ECe)‬، غلظت سولفات محلول و کربن آلی خاک افزایش پیدا کرد. اما با زیاد شدن مدت زمان آزمایش، ‭pH ‬خاک پس از کاهش اولیه به تدریج افزایش وشوری، غلظت سولفات محلول و کربن آلی خاک پس از افزایش اولیه کاهش یافت. افزایش قابلیت هدایت الکتریکی و غلظت سولفات محلول خاک، همچنین کاهش ‭pH ‬خاک در اثرمصرف کمپوست های گوگردی (گرانوله با و بدون تیوباسیلوس) بیش از کمپوست پودری بود. همین طورکمپوست گوگردی (گرانوله با و بدون تیوباسیلوس) کربن آلی خاک را بیش از نوع پودری آن افزایش داد ولی تفاوت معنی داری بین این دو وجود نداشت. بالاترین میزان مصرف کمپوست گرانوله گوگردی همراه با تیوباسیلوس به طور میانگین کم ترین مقدار ‭pH ‬خاک را در کشت چمن و اقاقیا به ترتیب به میزان ‮‭7/65‬ و ‮‭7/38‬ موجب شد. در چمن مصرف کمپوست پسماند شهری تا ‮‭45‬ تن در هکتار موجب افزایش وزن خشک برگ گردید. با وجود این تفاوت معنی داری بین سطوح مصرفی ،‮‭45 30‬ و ‮‭60‬ تن در هکتار کمپوست وجود نداشت. مقایسه منابع کودی نیز برتری کمپوست گرانوله گوگردی همراه با تیوباسیلوس را نشان داد. در اقاقیا نوع و میران مصرف کمپوست پسماند شهری تاثیری بر صفات اندازه گیری شده نداشت. به طور کلی می توان از کمپوست پسماند شهری گرانوله گوگردی همراه با تیوباسیلوس به میزان ‮‭30‬ تن در هکتار در چمن استفاده نمود. در اقاقیا مصرف کمپوست پسماند شهری با توجه به تحمل اندک آن به شوری توصیه نمی گردد.