امیرحسین شیرانی راد
ابوالفضل فرجی

جهت ارزیابی میزان خسارت ناشی از تنش غرقابی بر مزارع کلزا، ضمن بررسی نتایج تحقیقات انجام شده بر روی ارقام تجاری کلزا طی ده سال گذشته، چندین طرح به زراعی و تنش های محیطی در مورد این گیاه در مناطق مختلف کشور انجام شد. علاوه بر این مزارع کشاورزان در این مناطق در مراحل مختلف نمو مورد ارزیابی قرار گرفت. برای هر گروه از ارقام حداقل ‮‭30‬ مزرعه کلزا در هر یک از اقلیم های گرم و مرطوب، گرم و خشک، معتدل سرد و سرد مورد مطالعه قرار گرفت. در هر مزرعه انتخابی، پنج قطعه در الگویی شکل انتخاب شد. ارزیابی خسارت در مراحل مختلف نموی گیاهچه ای تا رسیدگی فیزیولوژیکی انجام شد. در هر قطعه انتخابی، مساحتی حدود 2 متر مربع برای یادداشت برداری عملکرد و اجزای عملکرد در نظر گرفته شد. جهت برآورد پتانسیل عملکرد ارقام کلزا از اطلاعات و داده های مزارع تحقیقاتی در سنوات گذشته و عملکردهای حداکثر منطقه استفاده شد. درصد افت عملکرد در مزارعی که دچار تنش غرقاب شده اند با احتساب مرحله فنولوژیکی که در آن تنش مزبور اتفاق افتاده است، در مقایسه با عملکرد پتانسیل منطقه محاسبه و ثبت شد. در این راستا از مفاهیمی همچون نسبت افت عملکرد در مقایسه با مزارع شاهد و روش های رگرسیونی مبتنی بر رابطه عملکرد با پارامتر هایی همچون تراکم بوته، ماده خشک، تراکم علف های هرز، کاهش سطح برگ، تعداد غلاف در بوته و تعداد دانه در غلاف استفاده شد. نتایج به دست آمده در قالب جداول برآورد خسارت به تفکیک عوامل مدیریتی و قهری تنظیم شدند. واژهصهای کلیدی: کلزا، تنش غرقابی، خسارت، اجزای عملکرد و عملکرد دانه.