مجتبی سیدمومن
محمدولی تکاسی
محمد سفلایی
مریم بهرامی نژاد

با توجه به افزایش تولیدات کشاورزی و دامی جهت تامین نیاز جمعیت رو به افزایش جهان و گرم شدن تدریجی زمین به میزان 0/74 درجه سانتی گراد در صد سال اخیر، شیوع کپک ها و قارچ های تولیدکننده سموم گیاهی و یا مایکوتوکسین ها افزایش یافته است. درحال حاضرسمومی که توسط قارچ ها (مایکوتوکسین ها) تولید می شوند، مهم ترین آلاینده های خوراک دام در سرتاسر دنیا محسوب می گردند. خوراک های حاوی مواد سمی حاصل از قارچ ها بر عملکرد و تولید مثل دام ها و طیور اثرات منفی می گذارند و متاسفانه به محصولات دامی منتقل می شوند. مصرف این محصولات نظیر شیر، تخم مرغ و گوشت، سلامتی انسان ها را تهدید می کنند. آفلاتوکسین ها به دلیل تاثیرآن ها بر کیفیت غذای انسان و خوراک دام، به خطر انداختن سلامتی انسان، دام و زیان های اقتصادی شدید از اهمیت زیادی برخوردار هستند. در آمریکا 25 درصد کاهش در توانایی های ژنتیکی گاوهای شیرده ناشی از مصرف مایکوتوکسین ها است. مصرف سموم قارچی توسط گاوهای شیرده حتی در مقادیر کم موجب اختلال در عملکرد شکمبه گاوها و کاهش تولید حیوان می شود. بر اساس گزارش سازمان خواربار و کشاورزی جهان(FAO )، ضایعات مواد خوراکی ناشی از آفلاتوکسین ها، سالیانه در حدود هزار میلیون تن است. هزینه های اقتصادی سموم قارچ ها برای اقتصاد کشاورزی آمریکا سالانه به طور متوسط 1/4 میلیارد دلار تخمین زده می شود. به طوری که آسیب سم آفلاتوکسین به محصولات غلات در آمریکا، سالانه بیش از یک میلیارد دلار است. هم چنین زیان اقتصادی ناشی از آلودگی محصولات باغی از قبیل بادام درختی، گردو و پسته در آمریکا به طور متوسط 50 میلیون دلار در سال می باشد. در کشور آمریکا به طور متوسط برای پیشگیری از فعالیت قارچ های آفلاتوکسین و آلودگی مواد خوراکی به آن ها، بیش از یک میلیارد دلارسالانه هزینه می گردد. قارچ های تولید کننده سم آفلاتوکسین، هوازی هستند. بنابراین، در زمانی که اکسیژن در دسترس می باشد، بر روی خوراک هایی که بیش از 15-12 درصد رطوبت دارند به راحتی رشد می نمایند.کاهش رطوبت خوراک به کمتر از 13-12 درصد وحرارت کمتر از 18 درجه سانتی گراد، رشد قارچ ها را متوقف می سازد اما قارچ ها را از بین نمی برد.