عزت الله ابراهیمی
جمشید مختاری
کرمعلی ذبیحی
یوسف گرجی بحری
محمدنبی قلی زاده

طرح "بررسی و مقایسه ی کشت خالص و آمیخته ی بلوط (بلند مازو) با چهار گونه ی همراه بومی جنگل های مازندران در رویشگاه های بلوط منطقه ی نور" در سال ‮‭1373‬ آغاز شد. طرح در سه تکرار و با پنج تیمار اصلی (آمیخته ی بلندمازو با چهارگونه و یک تیمار بلوط خالص) و چهار تیمار فرعی (درجات اختلاط)، در قالب آماری کرت های خرد شده ‭(Split plots) ‬اجرا شد. ممرز، آزاد، داغداغان و افرا به عنوان گونه های همراه و ترکیب بلوط ‮‭70‬ درصد- همراه ‮‭30‬ درصد، بلوط ‮‭60‬ درصد - همراه ‮‭40‬ درصد، بلوط ‮‭50‬ درصد- همراه ‮‭50‬ درصد و بلوط ‮‭40‬ درصد - همراه ‮‭60‬ درصد به عنوان درجه ی آمیختگی در نظر گرفته شد. فاصله کاشت نهال ها 1ا1 متر و در هر تکرار یک تیمار بلوط خالص به عنوان شاهد انتخاب شد. بررسی مقدماتی ده سال اولیه ی طرح نشان داد، درختان بلوط بالاترین استقرار را در ترکیب با داغداغان، کمترین قطر برابر سینه را در ترکیب با افرا، بالاترین ارتفاع را در ترکیب با آزاد و بیشترین پایداری را در ترکیب با ممرز داشتند. علی رغم آنکه در ‮‭10‬ سال اول، تعدادی زیادی از پایه ها در اثر رقابت حذف گردیده اند ولی همچنان توده از تراکم بالایی برخوردار می باشد. لذا به خاطر کاهش تراکم در سال ‮‭1385‬ (مرحله ی دوم اجرای طرح) و با هدف بهبود خصوصیات کیفی و کمی درختان بلندمازو و افزایش توان تولیدی جنگل، هر تیمار فرعی (‮‭625‬ متر مربع) به دو بخش شرقی و غربی تقسیم شد. در بخش شرقی عملیات تنک کردن با شدت های مورد نیاز هر قطعه انجام و بخش غربی به عنوان شاهد در نظر گرفته شد. نتایج نشان داد، عملیات تنک کردن در طی 5 سال اثر معنی داری در مشخصات کمی و کیفی بلوط نداشته است. به همین دلیل رویش قطری و ارتفاعی و همچنین تعداد درختان بلوط در تیمارهای تنک شده و دست نخورده، تقریبا یکسان بوده است. از طرف دیگر به دلیل کاهش تعداد درختان در اثر رقابت نوری تعداد زیادی از درختان در اشکوب زیرین حذف و از بین رفتند. از این رو ضریب قدکشیدگی درختان بلندمازو نسبت به ده ساله ی اول کمتر و به حالت مطلوب نزدیک تر شده است. پس از طی ‮‭15‬ سال، بلوط‮‭42/01‬ درصد زنده-مانی و از گونه های همراه، افرا با‮‭80/14‬ بیشترین و ممرز با ‮‭23/98‬ درصد،کمترین زنده مانی را داشته اند. بلوط در ترکیب با داغداغان از بالاترین (‮‭10/25‬ سانتی متر) و در ترکیب با افرا از کمترین میانگین قطر (‮‭5/36‬ سانتی متر) برخوردار بوده است. از گونه های همراه بیشترین میانگین قطر را افرا با (‮‭8/40‬ سانتی متر) و کمترین آن را داغداغان با (‮‭2/09‬ سانتی متر) به خود اختصاص داده اند. همچنین از گونه های همراه، افرا از بالاترین و داغداغان از کمترین میانگین ارتفاع برخوردار بوده است. واژه های کلیدی: کشت خالص و آمیخته، تنک کردن، رویش، بلندمازو، گونه های بومی، صنعتی، چمستان