رضا فروغی فر - کارشناس مسئول بهره برداری معادن-سازمان آب و برق خوزستان-معاونت حفاظت

کارون یکی ازبزرگترین وپرآبترین رودخانه های ایران ،حوزه خلیج فارس ودریای عمان رواناب مناطق وسیعی ازکشورراجمع آوری نموده وبه خلیج فارس می رساند .این رودخانه پس ازعبوراز مناطق کوهستانی وارددشت خوزستان شده ودرشوشتربه دوشاخه گرگروشطیط تقسیم شده که درمحل بندقیراین دوشاخه مجددابه هم ملحق میگردنددرهمین منطقه رودخانه دزکه یکی ازبزرگترین ومهمترین شاخه های کارون بزرگ است به آن می پیوندد.کارون پس ازگذشتن ازاهوازدرپنج کیلومتری شمال خرمشهربه شاخه های بهمنشیروحفارتقسیم وپس ازتلاقی بارودخانه مرزی اروندرود واردخلیج فارس می گردد دشت خوزستان یکی ازوسیع ترین دشتهای حاصلخیزایران است که قسمت اعظم آن درحوضه آبریزرودخانه کارون قراردارد هیدروگراف سیلهای رهاشده ازسدهاتحت تاثیراستهلاک سیلاب درمخزن وبیشترازآن تحت تاثیرذخیره شدن سیلاب درحجمی ازمخزن که بدین منظورتخصیص یافته ،واقع می شوندبدین لحاظ هیدروگرافهای رهاشده دارای پیکی طویل تروخوابیده ترخواهندبود. سیل رودخانه گرگراساساناشی ازحوزه آبریزاختصاصی رودخانه بوده وبخاطرتقسیم جریان سیلابی بین گرگروشطیط بوجود نیامده است. پیک سیلاب گرگربسیارزودترازپیک سیلابهای دورودخانه مهم شطیط ودزبه بندقیررسیده واثرقابل توجهی درافزایش سیلاب کارون بزرگ ندارد . اصطلا ح کنترل سیلاب به معنای روشهای مقابله بادبی مازادبرظرفیت طبیعی رودخانه تعریف می گردد. تاکنون کنترل سیلاب رودخانه کارون توسط سدانجام شده است که این روش بسیارمناسبی است که بکاربرده شده وبااستفاده ازآن سیلابهای عظیم کارون مهارشده است. انحراف سیلابهای کارون درصورت امکانپذیری یکی ازبهترین روشهای کنترل سیلاب می باشد. کنترل سیلاب به روش کانالیزه کردن رودخانه شامل تمام کارهایی است که جهت ازدیاد ظرفیت انتقال رودخانه انجام می گیرد. ابتدایی ترین ، بهترین،ساده ترین ومناسبترین راه، پیشگیری وجلوگیری ازسیلاب بوسیله اعمال اصول مبتنی برمدیریت مهندسی رودخانه می باشد . روش ایجادیااحداث دایک حفاظتی(سیل بند)میتواندیک حفاظت مناسب رابرای رودخانه کارون باتوجه به شرایط هیدرولوژی این رودخانه مهیاسازد.این روش ازکارآمدترین روشهای کنترل سیلاب میباشدکه سیل بندهابصورت خاکریزهاویادیواره بتنی درطول رودخانه وتقریباموازی باآن احداث می شوند.

کارون،هیدرولوژی ،سیل،پیشگیری،حوضه آبریز